Мемлекет қандай фильмдерді қаржыландырады

Министрлік мамандарының айтуынша, жақын арада "Кинематография туралы" Заңның талаптарын қайта қарау жоспарлануда. Kazinform тілшісіне берген сұхбатында ұлттық киноны қолдау орталығының басқарма төрағасының орынбасары Әділет Омаров ұлттық жобалардың қалай таңдалатынын айтты.

"Өткен жылы біз кино саласындағы мамандармен бірлесіп жаңа ережелер әзірледік. Ең алдымен, министрлік тақырыптық жоспарларды бекітеді. Оларға сәйкес сценарий жазуға 60 күн беріледі. Бірінші кезең-сценарийлерді таңдау. Ол үшін ұлттық киноны қолдау орталығында сараптамалық кеңес құрылды. Оған өндірістің барлық кезеңдерінде жұмыс істейтін мамандар кіреді — бастапқы кезеңнен бастап фильмнің прокатқа шығуына дейін. Сараптамалық кеңес үш бөлімнен тұрады: деректі фильмдер, көркем фильмдер және анимация. Әр секцияның мамандары өз саласындағы сценарийлерді таңдайды. Екінші кезеңнен өткен сценарийлерді YouTube платформасында ашық форматта тікелей эфирде түсіру тобы қорғауы керек. Қатысушылар өз жобаларының маңыздылығын түсіндіріп, олардың артықшылықтары туралы айтып, Неліктен мемлекеттік қаржыландыруға лайық екенін дәлелдеуі керек.

Мәдениет және ақпарат министрлігінде ведомствоаралық комиссия жұмыс істейді, оның құрамына мәдениет және ақпарат, қаржы, Сыртқы істер және білім министрліктерінің өкілдері кіреді. Олар келесі кезеңге өткен фильмдерге идеологиялық тексеру жүргізеді. Осы сүзгіден кейін министрлік қандай фильмдер қаржыландырылатыны туралы түпкілікті шешім қабылдайды. Мысалы, өткен жылы 500-ге жуық сценарий ұсынылды, бірақ тек 18 сценарий өндіріске жіберілді", - дейді Әділет Омаров.

Биыл 444 сценарий ұсынылды. Алайда олардың тек 128-і ғана екінші кезеңге өтті. Жобалардың құжаттарын толық тексергеннен кейін жауапты тұлғалар ашық қорғауға лайықты деп санайтындарды ұсынады. Ұлттық киноны қолдау орталығы мамандарының бірі қазіргі уақытта қандай ірі жобалар жүзеге асырылып жатқанын айтып берді.

"Қазір өндірісте "А командасы"деп аталатын толық метражды анимациялық жоба бар. Бұл жобаны Орталық Азияда танымал kubiq компаниясы өндірумен айналысады. Сондай — ақ, "38" толықметражды фильмі бар-бұл Қазақстандағы орманшылардың жұмысына арналған алғашқы фильм. Сонымен қатар, белгілі режиссер Диас Бертистің " Кенжем қайда?". Саладағы бәсекелестік сапаны арттыруға ықпал етеді, сондықтан мен Қазақстанның киноиндустриясы жақын арада жоғары деңгейге шығады деп санаймын", — деді ол.

Сарапшылардың пікірінше, ұлттық жобаларды іріктеу кезінде ең алдымен идеологиялық мазмұнға назар аударылады. Сондай-ақ, бұрын көтерілмеген өзекті тақырыптарға баса назар аударылады. Бұл ретте олар нарықтық шындықты да ескеретінін жасырмайды.

"Біз нарық пен көрермендердің сұранысын үнемі қадағалап отырамыз. Сондықтан біз әртүрлі жанрларда фильмдер түсіреміз және эксперименттерге дайынбыз. Біз сондай-ақ Жас режиссерлерге сенеміз және олардың дебюттік жобаларын үнемі қолдаймыз. Сараптамалық кеңес әр сценарийді мұқият қарастырады, оның барлық бөліктеріне назар аударады. Актерлерді таңдауға, саундтрек жасауға және басқа элементтерге назар аударылады. Нарықтың сұраныстары талданады: қандай актерлер танымал, қазір кинодағы трендтер сәнде — мұның бәрі ескеріледі. Бірақ, әрине, бұл критерийлерді барлық жобаларға қолдануға болмайды. Мысалы, олар тарихи фильмдерге әсер етпейді", - деп қосты маман.

Жалпы, мемлекет фильмдер шығаруға қаражат бөледі. Алайда, жалдау және маркетинг үшін қаржыландыру қарастырылмаған. Сондықтан министрліктің тапсырысы бойынша түсірілген көптеген сапалы фильмдер көпшілікке түсініксіз болып қалады. Дегенмен, көрермендердің жоғары бағасына ие болған картиналар да бар.

"Қазір көптеген адамдар фильмдерді кассада бағалайды. Бірақ мен бұл пікірмен келіспеймін. Мысалы, біздің тапсырысымыз бойынша түсірілген "Ағайындылар" фильмі 30-ға жуық кинофестивальдің лауреаты атанды. Бұл өте жақсы жасалған сурет. Осындай жобалар арқылы біз көрерменнің кәсіби киноға деген талғамын қалыптастырамыз. "Набат операциясы" фильмі де өте жоғары деңгейде түсірілді", - деп атап өтті ұлттық киноны қолдау орталығы басқарма төрағасының орынбасары.

Әділет Омаров сонымен қатар мемлекеттік тапсырыс бойынша фильмдер түсіретін продюсерлер оларды насихаттауға өздері қатысуы керек екенін атап өтті.

"Фильм шыққаннан кейін кассалардың 50% - ы кинотеатрларда қалады, 10% - дист дистрибьютор алады. Қалған 40% - ның тек 20% - ы мемлекетке қайтарылады. Яғни, пайданың 80% продюсерлерде қалады. Сондықтан олар өз фильмдерін танымал етуге мүдделі болуы керек. Шынында да, мемлекет роялтиден басқа, оларға жалға беруден түскен пайданың едәуір бөлігін сақтап қалуға мүмкіндік береді", - деп қосты ол.