Қазақстанда зираттар цифрландырылуда: базада 750 мың жерлеу бар

Тарихи жадыны сақтау және жерлеу орындарын күту мәселесі әр түрлі себептермен туған жерлерінен кетіп, жақындарының қабірлеріне үнемі бара алмайтындар үшін өте маңызды. Kazinform агенттігіне берген сұхбатында "KazAeroSpace" ЖШС Ақпараттық технологиялар департаментінің директоры Әйгерім Әлмұрзаева бүгінгі таңда жоба базасында бүкіл ел бойынша 750 мыңнан астам цифрландырылған қабірлер жиналғанын хабарлады. Жұмыстар Алматы, Астана, Шымкент, Атырау, Қарағанды және Талдықорған сияқты ірі қалаларды қоса алғанда, ондаған елді мекендерді қамтиды.

Бәрі қалай басталды

"Біз адамдардың бірнеше жылдан кейін отанына келгені және туыстарының жерленген жерлерін таба алмағаны туралы әңгімелерді жиі естідік. Біреу Нақты орынды есіне алмайды, біреу қашықтыққа байланысты жиі келе алмайды. Кейде қабірге күтім жасайтын ешкім жоқ-бұл жеке азапқа айналады. Осылайша идея пайда болды: зираттарды цифрландыру, осылайша әркім қажетті ақпаратты онлайн таба алады, қабірге күтім жасауға тапсырыс беріп, болашақта өзінің асыл тұқымды ағашын жинай алады", — дейді А.Әлмұрзаева.

Зираттарды цифрландыру тақырыбы қоғам тарапынан да, мемлекет тарапынан да сұранысқа ие болып шықты. Бұл жеке жоба: компания цифрландыруға, платформаны дамытуға және команданы құруға кететін барлық шығындарды өз бетінше жабады.

"Шежіре — цифрлық асыл тұқымды ағаш құру функциясын іске қосу жоспарлануда. Технология жадты сақтауға және ұрпақты біріктіруге көмектесуі керек деп санаймыз", — деді Әлмұрзаева.

Деректер қалай жиналады

Жоба бойынша жұмыс 2022 жылы басталды. Команда алғашқы деректерді қолмен жинады-дала мамандары, оның ішінде бас директор жоқ, зираттарға барып, ескерткіштерді суретке түсіріп, координаттарды белгіледі. Қазір жүйеде бүкіл ел бойынша 750 000-нан астам цифрланған жерлеу орындары бар. Астана, Алматы, Шымкент, Ақтау, Ақтөбе, Атырау, Көкшетау, Қарағанды, Талдықорған, Павлодар, Семей, Тараз, Өскемен, Орал, Екібастұз, Қызылорда, Түркістан, Қонаев, Ақсу, Ленгер, Жетісай, Кентау, Сәтпаев, Арыс, Теміртау және т.б. қамтылды.

Барлық деректер тек ашық қол жетімді құлпытастардан алынады. Дала қызметкерлері ескерткіштерді суретке түсіреді, координаттарды тіркейді, базаға бастапқы жүктеме жасайды, содан кейін деректер модерациядан өтеді — аты-жөні, күні, Орналасқан жері, фотосуреті енгізіледі. Әрбір жерлеу дәл геореференцияға ие және пайдаланушы оны картадан тауып, кәдімгі навигация сияқты жүре алады. Бірінші болып цифрланған қала болған Астана әкімдігі қолдау көрсетті. Кейін ҚМДБ қосылды.

"Жерлерде күрделі ландшафттар, қираған немесе оқылмайтын құлпытастар, зират құрылымының болмауы бар. Тағы бір мәселе-ескі құлпытастардағы жазулар. Кейбіреулері Араб қарағашымен немесе уақытпен зақымдалған. Алайда, қазіргі кезеңде ресурстардың шектеулі болуына байланысты біз мұндай жазуларды декодтау үшін лингвист мамандарды немесе тарихшыларды тартқан жоқпыз. Мұндай жерлеу әлі де базаға түседі, бірақ атрибутталмаған күйінде қалады — яғни аты-жөні мен күні жоқ. Қазір бізде 43000-нан астам осындай жерлеу орындары бар, олар қазірдің өзінде жүктелген және қосымша модерацияны күтуде. Олар іздеуде көрінбейді, бірақ жүйеде сақталады және біртіндеп өңделеді", — деді спикер.