Оқиғалар лентасы
- Қазақстанда дәрі-дәрмектің құны көрші елдерге қарағанда жоғары
- Тұман және жел: Қазақстандағы үш күнге арналған ауа райы болжамы
- Қазақстанда алғаш рет жүктіліктің оныншы аптасынан бастап Даун синдромына тест енгізілді
- 2025 жылғы қаңтарда демалыс күнін ауыстыру: қазақстандықтар өз нұсқаларын ұсынды
- "Сарыарқа" шабуылшысы Қазақстан чемпионатының 11-ші аптасының үздік ойыншысы атанды
- 2035 жылға қарай Қазақстан өзін отынмен толық қамтамасыз етеді — Энергетика министрлігі
- ІІМ: үш күн ішінде ұрланған 900-ден астам мал иелеріне қайтарылды
- Объектілерді террористік тұрғыдан осал стратегиялық объектілерге жатқызу критерийлері өзгертілді
- Тоқаевқа ҰҰА мен қарудың жаңа үлгілерінің Қазақстан армиясына келіп түскені туралы баяндалды
- Қазақстанда тұрғын үй саясатын реформалау бойынша қандай түзетулер болатыны белгілі болды
- Геннадий Головкин күтпеген жаңалықтарды хабарлады
- Бұл атом электр станциясы емес: МӨЗ құрылысының мерзімі депутаттарды ашуландырды
- Қанша қазақстандық аннуитет сатып алып ерте зейнетке шықты
- 31 Желтоқсанда пойызбен жүретіндер үшін билет бағасының төмендеуі белгілі болды
- Цифрландыру тіркеуді алып тастауы тиіс-Олжас Бектенов
- Уақытты аудару туралы сауалнама eGov mobile қосымшасынан жоғалып кетті
- Андрей Буялский "Сарыарқамен"шолу келісімшартына қол қойды
- Портал оқырмандары ekaraganda.kz 2024 жылдың ең жағымды жаңалықтарын таңдады
- Ресейліктер үшін Қазақстан азаматтығын бөліп-бөліп ресімдеу: ІІМ маңызды мәлімдеме жасады
- 2025 жылы 900 ден астам запастағы офицерлер әскери қызметке шақырылады
- Монополистер қазақстандықтарға жылыту үшін 768 млн теңгеден астам қаражат қайтарады
- Электронды білезіктер жиі қолданыла бастады — ҚР Жоғарғы Соты
- Ұрпақтан-ұрпаққа: корейлердің этномәдени бірлестігінің өкілдері қарағандылықтарға кимчи сыйлады
- Қарағанды облысында "ақбөкен" табиғатты қорғау акциясы басталады
- Қарағандыда Майқұдық саябағында бөлшектелген орталық саябақтан жарқыраған қолшатыр табылды
- Теміртауда домушник ұсталды
- ІІМ Қазақстанда адам саудасы фактілері бойынша статистиканы жариялады
- Қарағанды облысында интернет байланысын жақсарту үшін не істеп жатыр
- Қарағанды облысының ардагерлер кеңесінде жаңа басшы
- Қарағандыда осы қыста Майқұдық саябағында да желілік мұз айдыны болады
- Қарағанды облысында SARYARQA Jastary жастар форумы өтті
- Отын тапшылығы Қазақстанға қауіп төндіре ме, - деді Энергетика министрлігінің басшысы
- Қазақстанның қаржы жастығы қаншалықты сенімді?
- Құтқарушылар саусағында сақина тұрып қалған қызға көмектесті
- Қарағанды облысының аграршылары арзандатылған дизель отынын жеткізуге өтінім бере алады
- Неліктен Үкімет Қазақстанда алимент қорын құруға қарсы
- Қарағандылықтарды АИТВ және ЖИТС туралы көбірек білуге шақырады
- Қарағандыда жануарларды қорғау митингі өтті
- Бірінші орын және рекорд: Теміртау спортшылары пауэрлифтингтен әлем чемпионатын жеңіп алды
- Есірткі бизнесінде ұсталған тәртіп сақшылары өмір бойына бас бостандығынан айырылуы керек-AMANAT
- Шахтинск квартеті Қарағандыда жаңа көрме ұсынады
- Қарағандыда ондаған құс Қоректендіргіштер орнатылды
- Қазақстанда Қорғаныс министрлігінің кейбір бұйрықтары өзгертіледі
- Қазақстанның автожолдарында жаңа индекстер енгізілді
- Қарағанды облысында жыл басынан бері 197 отбасы "қандас" мәртебесіне ие болды
- Қарағанды облысында науқастардың қайтыс болуы-туыстары ұзаққа созылған тергеу туралы мәлімдеді
- Денсаулық сақтау министрлігі Mpox вирусын анықтау үшін отандық реагенттерді сатып алуға 900 мың теңгеден астам қаражат жұмсады
- Президенттік олимпиадада қарағандылықтар қола медальдар мен білім гранттарын алды
- Қарағанды облысы бойынша ҰҚКД пара беру кезінде адвокатты 4 млн теңгеге ұстады
- Қарағандылықтарды кәрізді дұрыс пайдалануға үйретуге тырысуда
- Теміртауда көлікке түскен жаяу жүргіншіге айыппұл салынды
- "Террикон алқабы" it-хабында қараша айындағы конференция қандай мәселелерге арналады
- Көптеген қорлар мен бақылау аз: Қазақстанда қайырымдылықпен не дұрыс емес
- Балалар кітапханасында Қарағанды туралы бейнесюжеттер байқауының қорытындысы шығарылды
- Қарағандыда Ева Натанованың жеке көрмесі жұмыс істейді
- Болашақ жұмысшы мамандықтары: Қарағандыда жастар слеті өтті "Enbek.Bolashaq.Damu»
- Қарағандыда халықаралық мысықтар көрмесі өтті. Фоторепортаж
- Түнгі сапарлардың күшін жою: дәрігерлер денсаулық сақтау министрлігіне бейне хабарлама жазды
- Жанып кеткен тамақтың салдарынан Теміртау тұрғынының пәтерінде өрт шықты
- Қарағанды облысында ауыл шаруашылығының үздік қызметкерлері марапатталды
- Серік Сәпиев Қарағанды облысының спорт басқармасын басқарады
- Бұлтты технологиялар бизнес пен стартаптардың өмірін қалай жеңілдетеді: Vk Cloud тәжірибесі
- ҚАЖД бастығы Қарағанды облысы мен Ұлытау тұрғындарымен онлайн кездесті
- Бүгін қандай мереке: 25 қараша
- Қазақстандағы өнімдердің бағасы "көтерілді"
- Қазақстанның судьялар корпусында қанша әйел жұмыс істейді
- Қазақстанда балықтың кейбір түрлерін әкетуге тыйым салынады
- Қазақстан ең қолжетімді мобильді интернеті бар топ-10 елдің қатарына енді
- Қазақстанның шағын және орта компанияларының 49% - женщины әйелдер басқарады
- Қазақстанда жаңа Су кодексінде шағын су объектілері мен мұздықтарды қорғау бойынша шаралар әзірленді
- Сандық көшпенділерге визаны қалай алуға болады
- Қазақстанда балық өсірушілер үшін субсидиялардың жаңа түрін енгізу ұсынылды
- Шетелде жұмысқа орналасу: Қазақстанда жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің қызметі реттеледі
- Қазақстанда дәрі-дәрмек өндірісі күрт өсті
- Қазақстанда Еуропаға жаңа тікелей рейс іске қосылуы мүмкін
- Аэротаксилер Қазақстанда іске қосылғысы келеді
- Қазақстанда шетелдік жұмысшыларға квоталарды төмендетуге ниетті
- Сауалнама көрсеткендей, қазақстандықтардың 85% - ы темекі шегудің зиянын мойындайды
- Қазақстанда минералды тыңайтқыштар өндіретін жаңа кәсіпорындар пайда болады
- Тобет тұқымының генофондын қазақстандық ғалымдар зерттеп жатыр
- Қазақстандықтар автосалондарда машинаның қандай маркасын жиі сатып алады
- Қазақстандық авиадиспетчерлер жасанды интеллектті пайдалана отырып оқытылатын болады
- Қазақстанда малға 50 миллион тоннадан астам жем дайындалды
- Қазақстандықтар бір айда 164 мыңға жуық автокөлікті есепке қойды
- Қазақстан өңірлерінде құрма қанша тұрады
- Қазақстанның су көлігі 2024 жылы жолаушылар санын екі есеге арттырды
- Қазақстандағы алаяқтықтың жаңа түрі: БАӘ, Қытай және Грузиядан машиналар сатып алу
- Қазақстандықтар инвестициялық монеталарды сауда алаңдары арқылы сатып ала алады
- Қазақстанда музыканттарға авторлық аударымдарды цифрландыру ұсынылады
- Қазақстандағы қоймалардың тапшылығы: электрондық сауданың өрлеуі неде
- Мәселелер көбейіп келеді: машиналар қашан көтеріле бастайды?
- Қазақстанда төлем карталарының саны 80 млн бірлікке жетті
- Қазақстанда үш жасқа дейінгі машиналарды әкелу тәртібі өзгерді
- Жаңа жылға қалай қауіпсіз арықтауға болады
- Әлемдегі тұщы су қорының азаюы деп түсіндірді ғалымдар
- Қазақстан Орталық және Оңтүстік Азиядағы ең тұрақты ел мәртебесін растады
- Қазақстан туризм саласында беделді халықаралық сыйлыққа ие болды
- Арал теңізі Қазақстанда шынымен де суға тола ма?
- Қазақстандықтар тұтынушылық кредиттерді көбірек ала бастады
- Қазақстанда жаңа егіннің астығын тікелей сатып алу үшін қанша ақша қажет
- Қазақстандықтар "Болашақ" бағдарламасы бойынша бакалавр дәрежесін ала алады
- 2024 жыл жер тарихындағы ең ыстық жыл болуы мүмкін
- Қазақстанда Жеңіл өнеркәсіп қалай дамиды?
- Қазақстанда 26 млрд теңгеге салық кімге қосымша есептелді
- Әділет министрлігінің Заң шығару институтында түбегейлі өзгерістер қажет ― депутат
- Қазақстанда 2024 жылы қандай жаңа зауыттар мен фабрикалар іске қосылды
- Қазақстанда көтерме және бөлшек сауда көлемі өсті
- Қазақстанның қай қаласында ең арзан пәтерлер бар
Сауалнама
- Иә. Олар өте жақсы жасайды;(295)
- Мен сапаға ризамын,бірақ тұрақты кептелістер кедергі келтіреді;(44)
- Жоқ. Олардың не жаман екенін бірден көруге болады-олар екі жылдан кейін ауысады;(269)
- Қанша жасасаңыз да, мағынасы болмайды. Тек желге ақша.(33)
Код Пагануцци: в Караганде выпустили книгу о родоначальнике активного и спортивного туризма
Фото автораНиколай Пагануцци, будучи сосланным в Казахстан, не побоялся пожаловаться в МВД, что сослали его не по профилю – и его перевели. А построенный этим человеком наземный транспортер был таков, что при его сборке приходилось досверливать отверстия: подходили не все болты. После этого Николая Валентиновича хотели осудить за вредительство на заводе на 25 лет, но в итоге оправдали. Основоположник активного и спортивного туризма в карагандинском регионе личностью был интересной – о нем вышла книга. Издали ее в областном Турклубе.
Карагандинский областной туристский клуб образован в 1963 году, руководит им Сергей Кистанов. Книга «Хозяин Фанских гор из Сарыарки», рассказывает он, собрала в себе биографию Николая Валентиновича, его путевые записи и прозу. Материала даже хватит еще на одну.
Нашу с Сергеем Павловичем беседу ненадолго прерывает пришедший за книгой карагандинец. «Старшее поколение помнит», - отмечает он о Пагануцци.
В карагандинском Турклубе есть своя библиотека и архив – здесь содержится тематическая литература. В Советском Союзе все это формировалось через книготорг, теперь издания дарят или оставляют уезжающие карагандинцы. Здесь есть и повторяющаяся литература – ее сортируют, снабжают ей учебные заведения и всех желающих, говорит Сергей Павлович. На момент нашей беседы уже была подготовлена стопка литературы для КарТУ, другая должна была отправиться в Павлодар.
- У нас много экземпляров методических книг по туризму. Информации – море, давно мечтаем делиться ею с другими, и первой станет книга «Хозяин Фанских гор Сарыарки». Готовится еще две книги – одна по истории активного туризма в области, в которой хотим охватить и республику, - делится Сергей Кистанов. – Походы в свое время проходили определенную регистрацию – как и сейчас, создавались маршрутные листы, данные фиксировались, заводились маршрутные книжки. В нашем архиве хранятся и такие – мы сохранили материалы с 1968 года. Там много любопытного и интересного, сейчас мы это обобщаем. Хотим собрать все в одно издание, распределить по годам, чтобы легче было искать сведения по фамилиям участников, именам руководителей походов, по маршрутам.
Презентации книги «Хозяин Фанских гор из Сарыарки», говорит Сергей Павлович, еще не было: она планируется ближе к середине апреля в Политехническом колледже, где работал Николай Валентинович. Первую секцию активного туризма и альпинизма создали именно там. Автором и составителем сборника стала преподаватель истории и общественно-политических дисциплин Карагандинского политехнического колледжа Алия Аупенова, над дизайном обложки и обработкой фотографий работала Ольга Пынка. Книга издана при поддержке внука Николая Валентиновича Бориса Пагануцци и самого Сергея Кистанова тиражом 120 экземпляров.
- Я длительное время и сам работал в Политехническом колледже. В начале 2000-х мы установили Пагануцци мемориальную – как раз в районе остановки «15 магазин». Алия тогда спросила о Николае Валентиновиче – мы ей рассказали, она загорелась написать о нем книгу, - делится Сергей Кистанов. Материалы собирали в Турклубе, у внука Николая Валентиновича. Желание продолжить есть – наверное, сделаем это в будущем году. Алия сначала написала несколько статей в республиканские СМИ, а работа над книгой растянулась на 5 лет – коронавирус ее замедлил. Библиографический раздел книги состоит исключительно из материалов Николая Пагануцци, наличие которых подтверждено: дело в том, что о нем ходит очень много слухов и домыслов.
Сергей Павлович продолжает: ему повезло – он читал уголовное дело Николая Валентиновича. Его поразило, что сначала Пагануцци отказывался от всего, что ему вменяли в 1940-м – а потом все подписал. На каждой странице дела, говорит, была подпись Николая Валентиновича и еще три каких-то слова – замазаны.
- Судья его спросил, почему тот в итоге все подписал. Пагануцци ответил: «Я был поставлен в такие морально-физические условия, что поступить по-другому не мог», - то есть, ни на кого не пожаловался, но четко и емко описал картину, - подытоживает Сергей Павлович. – Николая Валентиновича сослали в свое время на территорию Казахстана, и в письме он описывал: «Здесь скучно, народ тут малограмотный...» – и тут же на него написали рапорт: приставили наблюдение. Вообще его выслали сначала в Отбасар, и он не постеснялся написать в МВД жалобу: мол, имеет образование инженера, а его заслали туда, где этот профиль не пригодится. В итоге Пагануцци перевели в Караганду – на рудоремонтный завод. И уже там его привлекали за вредительство, но работал он ответственно и организованно – хотя в чем-то творчески.
Однажды, рассказывает Сергей Кистанов, Николаю Валентиновичу поручили спроектировать мостовой кран. Кран сделали – но в длину он оказался на 4 метра длиннее, чем ширина цехов, в которых его делали...
- Вторым моментом стало проектирование и строительства самого длинного наземного транспортера – то ли в Средней Азии, то ли в СССР: когда допрашивали слесарей, они отвечали, что при сборке болты в отверстия заходили не все – бывало, не совпадали, приходилось досверливать. И тут-то Пагануцци вредительство и вменили: сказали, специально делал так, чтобы болты не подходили. Причем это было обозначено как вредительство в группе – задания-то начальник давал... – улыбается Сергей Павлович. – Кстати, друзья-туристы называли его Паганель – такой персонаж фигурирует в «Детях капитана Гранта». А сам он был из дворянского рода – этот факт нам подтвердили, причем фамилия настоящая его была Кривоногов. Пагануцци – фамилия жены, которую он взял взамен своей, на его взгляд неблагозвучной. Супруга родилась в России – где и он сам, но в родстве у нее был француз, один из ведущих юристов своей страны.
Сергей Кистанов пришел в Турклуб в 1969 году, а с Николаем Пагануцци начал общаться в 1970-м. Они увиделись на вечере туристов в Караганде: Сергей Павлович запомнил его высоким, стройным, в галифе и высоких ботинках – именно таким, несмотря на то, что такой образ не был постоянным у Николая Валентиновича.
- Конечно, он был тогда фигурой вечера, авторитетом – и меня удивило, что сам он при этом никогда не рисовался и был очень простым человеком, - делится руководитель Турклуба. – Я на следующий год выпускался на маршрут, а Николай Валентинович был в маршрутной комиссии. Помню, про меня спросил: «Надежный? Не подведет?». Близкой дружбы между нами не было, но я несколько раз был у него дома, мы встречались с туристами.
Николай Пагануцци написал и издал 3 книги о своих путешествиях: «Фанские горы и Ягноб», «Южные склоны Гиссара», «По горным тропам». Вв его документах составители новой книги отыскали планы работы над изданиями: четко был расписан план композиции, содержание глав... Это еще раз говорит об его организованности, добавляет Сергей Кистанов. В Турклубе знали, что Николай Валентинович писал статьи и рассказы – он делился ими, как делился и о том, что «собрать бы это все воедино и издать», что в итоге и исполнилось – но через много лет после его кончины. Его не стало в 1988 году.
- Помню, на его 80-й День рождения мы ему печатную машинку подарили – тогда это была редкость. По туристской жизни в целом у меня такое впечатление, что он был очень собранный, грамотный, оптимистичный человек, - говорит Сергей Павлович. - Позже он стал работать в Горном техникуме – ныне Политехническом колледже, образованном на год раньше, чем сама Караганда. Пагануцци преподавал технологию металла – и не просто преподавал, а еще и учебник написал. Учебник потом издали в Москве для техникумов всего СССР – по нему обучали студентов! В Турклубе, кстати, он тоже есть.
Родственники Николая Валентиновича жили на Кавказе – и он, будучи студентом, ходил в горы, сам занимался альпинизмом и туризмом, все фиксировал. Снимая фото, Пагануцци печатал его и кодировал в тетради – и вот эту тетрадь с кодами Турклуб пока не отыскал, признается Сергей Кистанов. Часть фото сохранилась, но для их расшифровки нужен код.
В 1947 году Николай Пагануцци организовывает группу по туризму в техникуме, где тренируются студенты. В техникуме был кабинет сборов, походы начались почти сразу – Николай Валентинович пролагал маршруты в сторону Сарани, на станцию Дария в горы Бугылы, в горы-сопки рядом с Курминкой, сам составлял схемы и карты. И когда 1962 году открыли турбазу Каркаралинска, он первым сделал карты местных туристских маршрутов. Карта эта сохранилась до сих пор – с четкими и ясными описаниями местности.
- Ему нравился район Памиро-Алай на юго-востоке Центральной Азии – а там есть Фанские горы. Одному в те места ходить сложно – район малопосещаемый, и Пагануцци собирал туда группы: сначала студентов техникума, потом – вузов, и в итоге первую подготовку у него получили чемпионы СССР по альпинизму. Многие и сами стали потом руководителями походов, - рассказывает Сергей Павлович. – В 1957 году у нас в Темиртау хорошо организовались горные туристы – видимо, через них Николай Валентинович познакомился с болгарами, которые участвовали в строительстве Карметкомбината: возникла идея вместе сходить в Фанские горы. В конечном итоге таких экспедиций было 15 или 16. С ним ходили немцы, один из которых и написал книгу, где назвал Николая Пагануцци хозяином Фанских гор. Его впоследствии назвал так и наш известный наш краевед Юрий Попов. Это и вдохновило нас на название новой книги.
Цели продажи и получения прибыли от издания «Хозяин Фанских гор Сарыарки» перед Турклубом не стоит – в первую очередь участники вручают книгу бесплатно ветеранам, тем, кто знал Пагануцци, кто участвовал в предоставлении материалов и участвует в развитие туризма области сейчас. Первая партия отправилась именно к этим людям, говорит Сергей Кистанов. Клуб устанавливает связи с ветеранами, которые уехали из области, чтобы тоже отправить им книгу.
- К сожалению, многие к Турклубу относятся не так серьезно, как хотелось бы – но мы, помимо туристской работы, ведем большую исследовательскую. И хотим делиться нашей историей с жителями области, - делится Сергей Павлович. – В КарУ имени Е.А. Букетова, к примеру, есть кафедра маркетинга туризма. Несколько лет назад заведующая задалась целью преподать активный туризм студентам – пригласили меня, мы отработали программу, проложили маршрут по пешеходному туризму в Каркаралинске, и студенты до сих пор ходят на практику по этому маршруту – по всем правилам. Пока это единственный руководитель обучающего подразделения, который пошел на такой шаг. Книга отправится и к ней – но уже в Алматы, где она теперь живет. Отправилась книга и в управление предпринимательства. Планируем отправить следующую партию в крупные центральные библиотеки Караганды.
В материале использованы фото автора