Оқиғалар лентасы
- Қазақстанда дәрі-дәрмектің құны көрші елдерге қарағанда жоғары
- Тұман және жел: Қазақстандағы үш күнге арналған ауа райы болжамы
- Қазақстанда алғаш рет жүктіліктің оныншы аптасынан бастап Даун синдромына тест енгізілді
- 2025 жылғы қаңтарда демалыс күнін ауыстыру: қазақстандықтар өз нұсқаларын ұсынды
- "Сарыарқа" шабуылшысы Қазақстан чемпионатының 11-ші аптасының үздік ойыншысы атанды
- 2035 жылға қарай Қазақстан өзін отынмен толық қамтамасыз етеді — Энергетика министрлігі
- ІІМ: үш күн ішінде ұрланған 900-ден астам мал иелеріне қайтарылды
- Объектілерді террористік тұрғыдан осал стратегиялық объектілерге жатқызу критерийлері өзгертілді
- Тоқаевқа ҰҰА мен қарудың жаңа үлгілерінің Қазақстан армиясына келіп түскені туралы баяндалды
- Қазақстанда тұрғын үй саясатын реформалау бойынша қандай түзетулер болатыны белгілі болды
- Геннадий Головкин күтпеген жаңалықтарды хабарлады
- Бұл атом электр станциясы емес: МӨЗ құрылысының мерзімі депутаттарды ашуландырды
- Қанша қазақстандық аннуитет сатып алып ерте зейнетке шықты
- 31 Желтоқсанда пойызбен жүретіндер үшін билет бағасының төмендеуі белгілі болды
- Цифрландыру тіркеуді алып тастауы тиіс-Олжас Бектенов
- Уақытты аудару туралы сауалнама eGov mobile қосымшасынан жоғалып кетті
- Андрей Буялский "Сарыарқамен"шолу келісімшартына қол қойды
- Портал оқырмандары ekaraganda.kz 2024 жылдың ең жағымды жаңалықтарын таңдады
- Ресейліктер үшін Қазақстан азаматтығын бөліп-бөліп ресімдеу: ІІМ маңызды мәлімдеме жасады
- 2025 жылы 900 ден астам запастағы офицерлер әскери қызметке шақырылады
- Монополистер қазақстандықтарға жылыту үшін 768 млн теңгеден астам қаражат қайтарады
- Электронды білезіктер жиі қолданыла бастады — ҚР Жоғарғы Соты
- Ұрпақтан-ұрпаққа: корейлердің этномәдени бірлестігінің өкілдері қарағандылықтарға кимчи сыйлады
- Қарағанды облысында "ақбөкен" табиғатты қорғау акциясы басталады
- Қарағандыда Майқұдық саябағында бөлшектелген орталық саябақтан жарқыраған қолшатыр табылды
- Теміртауда домушник ұсталды
- ІІМ Қазақстанда адам саудасы фактілері бойынша статистиканы жариялады
- Қарағанды облысында интернет байланысын жақсарту үшін не істеп жатыр
- Қарағанды облысының ардагерлер кеңесінде жаңа басшы
- Қарағандыда осы қыста Майқұдық саябағында да желілік мұз айдыны болады
- Қарағанды облысында SARYARQA Jastary жастар форумы өтті
- Отын тапшылығы Қазақстанға қауіп төндіре ме, - деді Энергетика министрлігінің басшысы
- Қазақстанның қаржы жастығы қаншалықты сенімді?
- Құтқарушылар саусағында сақина тұрып қалған қызға көмектесті
- Қарағанды облысының аграршылары арзандатылған дизель отынын жеткізуге өтінім бере алады
- Неліктен Үкімет Қазақстанда алимент қорын құруға қарсы
- Қарағандылықтарды АИТВ және ЖИТС туралы көбірек білуге шақырады
- Қарағандыда жануарларды қорғау митингі өтті
- Бірінші орын және рекорд: Теміртау спортшылары пауэрлифтингтен әлем чемпионатын жеңіп алды
- Есірткі бизнесінде ұсталған тәртіп сақшылары өмір бойына бас бостандығынан айырылуы керек-AMANAT
- Шахтинск квартеті Қарағандыда жаңа көрме ұсынады
- Қарағандыда ондаған құс Қоректендіргіштер орнатылды
- Қазақстанда Қорғаныс министрлігінің кейбір бұйрықтары өзгертіледі
- Қазақстанның автожолдарында жаңа индекстер енгізілді
- Қарағанды облысында жыл басынан бері 197 отбасы "қандас" мәртебесіне ие болды
- Қарағанды облысында науқастардың қайтыс болуы-туыстары ұзаққа созылған тергеу туралы мәлімдеді
- Денсаулық сақтау министрлігі Mpox вирусын анықтау үшін отандық реагенттерді сатып алуға 900 мың теңгеден астам қаражат жұмсады
- Президенттік олимпиадада қарағандылықтар қола медальдар мен білім гранттарын алды
- Қарағанды облысы бойынша ҰҚКД пара беру кезінде адвокатты 4 млн теңгеге ұстады
- Қарағандылықтарды кәрізді дұрыс пайдалануға үйретуге тырысуда
- Теміртауда көлікке түскен жаяу жүргіншіге айыппұл салынды
- "Террикон алқабы" it-хабында қараша айындағы конференция қандай мәселелерге арналады
- Көптеген қорлар мен бақылау аз: Қазақстанда қайырымдылықпен не дұрыс емес
- Балалар кітапханасында Қарағанды туралы бейнесюжеттер байқауының қорытындысы шығарылды
- Қарағандыда Ева Натанованың жеке көрмесі жұмыс істейді
- Болашақ жұмысшы мамандықтары: Қарағандыда жастар слеті өтті "Enbek.Bolashaq.Damu»
- Қарағандыда халықаралық мысықтар көрмесі өтті. Фоторепортаж
- Түнгі сапарлардың күшін жою: дәрігерлер денсаулық сақтау министрлігіне бейне хабарлама жазды
- Жанып кеткен тамақтың салдарынан Теміртау тұрғынының пәтерінде өрт шықты
- Қарағанды облысында ауыл шаруашылығының үздік қызметкерлері марапатталды
- Серік Сәпиев Қарағанды облысының спорт басқармасын басқарады
- Бұлтты технологиялар бизнес пен стартаптардың өмірін қалай жеңілдетеді: Vk Cloud тәжірибесі
- ҚАЖД бастығы Қарағанды облысы мен Ұлытау тұрғындарымен онлайн кездесті
- Бүгін қандай мереке: 25 қараша
- Қазақстандағы өнімдердің бағасы "көтерілді"
- Қазақстанның судьялар корпусында қанша әйел жұмыс істейді
- Қазақстанда балықтың кейбір түрлерін әкетуге тыйым салынады
- Қазақстан ең қолжетімді мобильді интернеті бар топ-10 елдің қатарына енді
- Қазақстанның шағын және орта компанияларының 49% - женщины әйелдер басқарады
- Қазақстанда жаңа Су кодексінде шағын су объектілері мен мұздықтарды қорғау бойынша шаралар әзірленді
- Сандық көшпенділерге визаны қалай алуға болады
- Қазақстанда балық өсірушілер үшін субсидиялардың жаңа түрін енгізу ұсынылды
- Шетелде жұмысқа орналасу: Қазақстанда жеке жұмыспен қамту агенттіктерінің қызметі реттеледі
- Қазақстанда дәрі-дәрмек өндірісі күрт өсті
- Қазақстанда Еуропаға жаңа тікелей рейс іске қосылуы мүмкін
- Аэротаксилер Қазақстанда іске қосылғысы келеді
- Қазақстанда шетелдік жұмысшыларға квоталарды төмендетуге ниетті
- Сауалнама көрсеткендей, қазақстандықтардың 85% - ы темекі шегудің зиянын мойындайды
- Қазақстанда минералды тыңайтқыштар өндіретін жаңа кәсіпорындар пайда болады
- Тобет тұқымының генофондын қазақстандық ғалымдар зерттеп жатыр
- Қазақстандықтар автосалондарда машинаның қандай маркасын жиі сатып алады
- Қазақстандық авиадиспетчерлер жасанды интеллектті пайдалана отырып оқытылатын болады
- Қазақстанда малға 50 миллион тоннадан астам жем дайындалды
- Қазақстандықтар бір айда 164 мыңға жуық автокөлікті есепке қойды
- Қазақстан өңірлерінде құрма қанша тұрады
- Қазақстанның су көлігі 2024 жылы жолаушылар санын екі есеге арттырды
- Қазақстандағы алаяқтықтың жаңа түрі: БАӘ, Қытай және Грузиядан машиналар сатып алу
- Қазақстандықтар инвестициялық монеталарды сауда алаңдары арқылы сатып ала алады
- Қазақстанда музыканттарға авторлық аударымдарды цифрландыру ұсынылады
- Қазақстандағы қоймалардың тапшылығы: электрондық сауданың өрлеуі неде
- Мәселелер көбейіп келеді: машиналар қашан көтеріле бастайды?
- Қазақстанда төлем карталарының саны 80 млн бірлікке жетті
- Қазақстанда үш жасқа дейінгі машиналарды әкелу тәртібі өзгерді
- Жаңа жылға қалай қауіпсіз арықтауға болады
- Әлемдегі тұщы су қорының азаюы деп түсіндірді ғалымдар
- Қазақстан Орталық және Оңтүстік Азиядағы ең тұрақты ел мәртебесін растады
- Қазақстан туризм саласында беделді халықаралық сыйлыққа ие болды
- Арал теңізі Қазақстанда шынымен де суға тола ма?
- Қазақстандықтар тұтынушылық кредиттерді көбірек ала бастады
- Қазақстанда жаңа егіннің астығын тікелей сатып алу үшін қанша ақша қажет
- Қазақстандықтар "Болашақ" бағдарламасы бойынша бакалавр дәрежесін ала алады
- 2024 жыл жер тарихындағы ең ыстық жыл болуы мүмкін
- Қазақстанда Жеңіл өнеркәсіп қалай дамиды?
- Қазақстанда 26 млрд теңгеге салық кімге қосымша есептелді
- Әділет министрлігінің Заң шығару институтында түбегейлі өзгерістер қажет ― депутат
- Қазақстанда 2024 жылы қандай жаңа зауыттар мен фабрикалар іске қосылды
- Қазақстанда көтерме және бөлшек сауда көлемі өсті
- Қазақстанның қай қаласында ең арзан пәтерлер бар
Сауалнама
- Иә. Олар өте жақсы жасайды;(295)
- Мен сапаға ризамын,бірақ тұрақты кептелістер кедергі келтіреді;(44)
- Жоқ. Олардың не жаман екенін бірден көруге болады-олар екі жылдан кейін ауысады;(269)
- Қанша жасасаңыз да, мағынасы болмайды. Тек желге ақша.(33)
Север-Юг: как развивался главный проспект Караганды
Вид на Дворец спорта и проспект Бухар-жырау. Источник фото: etoretro.ruКак только не называют проспект Бухар-жырау – городской артерией, самой длинной улицей, каскадом площадей – а их здесь действительно немало. Но у этого проспекта еще и самая длинная история: она начинается в 30-х годах ХХ века. Менялись эпохи, архитектурные стили, памятники, появлялись новые площади и новые здания. Одним из свидетелей того, как менялся проспект, идущий с Севера на Юг, стал Почетный архитектор РК Сергей Лебедев, с которым мы и встретились, чтобы поговорить об этом сегодня, когда Караганде вот-вот исполнится 88!
За плечами Сергея Лебедева, кстати, не только архитектурные проекты, но и персональные выставки – одной из них он отметил свой юбилей несколько лет назад. Публике тогда представили картины из его коллекции, а также акварель и графику самого юбиляра.
Сергей Алексеевич учился в Ленинграде и Москве, после вуза должен был работать в Санкт-Петербурге, но решил вернуться домой. Более полувека трудился в карагандинском Политехе – ныне КарТУ, где благодаря в том числе его стараниям создали отдельное архитектурное подразделение. В 2012 году он начал выпускать небольшие любительские фильмы «Прогулки по Караганде» об улицах города и его знаковых объектах. Более того, известна и серия его текстовых материалов на эту же тему, так что заинтересованным в истории города откроется целый мир новых знаний.
В Караганде, отмечает Сергей Алексеевич, есть своя прелесть – в старой части города, а старый новый город – это классика. Здесь – три знаменитых улицы: Жамбыла, Абая (Ленина) и проспект Назарбаева (Бульвар Мира). Неоднократно архитектор подчеркивал: старую часть Караганды перекраивать уже нельзя и призывал оставить ее в покое – все-таки город пережил четыре генплана, каждый со своими коррективами. Старая часть города гармонична, в едином стиле – и это как раз ответ на вопрос «Как реализован генплан?», неоднократно подчеркивал Сергей Лебедев.
А знаменитый Бухар жырау вряд ли мог представить, что спустя века его именем будут называть улицы и не только. Тем не менее, улица имя жырау получила не сразу. Она связывает Север и Юг города, четко сориентированная именно в этом направлении. Почти сотню лет назад в новой части областного центра был лишь поселок Михайловка, текла Букпа, пересыхающая летом.
- В 30-е годы для составления генплана города из Москвы пригласили группу архитекторов, и первыми постройками в районе нынешнего 15 магазина стали здание горного, индустриального техникумов и собеса, - делится Сергей Лебедев. – Рядом высадили аллею тополей. А после Великой Отечественной войны у истоков первого генплана Караганды встали представители школы конструктивистов, собравшей немало видных архитекторов. Первое имя, которое получил нынешний проспект Бухар-жырау – Иосифа Сталина. Улица задумывалась очень представительной, начиналась с железнодорожного вокзала. В первых ее зданиях четко прослеживаются элементы конструктивизма – стиля без лишних деталей. Позже здесь появится помпезность сталинской архитектуры и торжественности, но зданий в таком стиле в Караганде не много: среди них – концертный зал «Шалкыма» и казахский драматический театр имени С. Сейфуллина, основа которого конструктивистская с элементами ренессанса.
Стадион «Шахтер» появится только в 1958 году, а через Букпу перебросят деревянный мостик. Въезд на проспект Сталина в то время начинался со знаменитой бани № 1. Рядом с собесом выросли несколько жилых домов, разработанных москвичами – с них и начнет обустраиваться улица. Стоят они, к слову, перпендикулярно дороге: такая идея архитектора Эрнста Мая отражает заботу о покое жителей. Дворы здесь благоустраивали фонтанами, а в домах жили знаменитые карагандинцы.
Первая площадь, которая встречала горожан на проспекте Сталина — площадь Конституции (перед «АрселорМиттал»): там было здание Облисполкома, гипсовый памятник Ленину. Площадь Конституции дополняли два угловых здания, открывающих улицу Чкалова, а здание Комитета государственной безопасности (КНБ) рядом — проект типовой в стиле классицизма.
Культурной зоной Караганды того времени был сквер Орджоникидзе за кинотеатром «Октябрь» («Шалкыма»).
Но в городе не было концертного зала – поэтому за 49 дней возвели Летний театр. В процессе задействовали представителей 101 национальности, на строительство выделили самую ходовую древесину, выбрали в архитекторы Иосифа Бреннера, разработавшего проект, не имеющий аналогов даже в мировой архитектуре. Театр «прожил» до 2003 года. Перенос части его фасада в Этнопарк был тщетным: где он сейчас – непонятно.
- В 50-е годы на проспекте появляется площадь нынешнего Дворца горняков. Сталин все еще во главе СССР, и на проспекте нужен самый красивый дворец культуры, который имеет классическую основу. Но нужно снабдить его национальными деталями: тогда появляются восточные узоры между колоннами и фасадом, в обрамлении окон, - поясняет Сергей Лебедев. – А внутри – расписные плафоны, тканые гобелены на стенах фойе второго этажа со сталинскими сюжетами. Бархат, золото, позолота, бронза — внутри была роскошь... Я видел это еще будучи мальчиком.
Скульптуры же на вершине Дворца горняков создавали местные скульпторы – Г. Гуммель, Н. Рыбецкий, П. Антоненко и другие. Общий размер установили, но фигуры ваяли разные люди, и в итоге они разнятся по стилю и высоте. Слева от Дворца появилось три новых жилых дома. Шахтеров переселяли в новую часть города, а лучшим из них и особо отличившимся деятелям доставались квартиры именно в этих домах. Площадь напротив ДК украшал бронзовый памятник Иосифу Сталину на внушительном постаменте с роскошным спуском. Убрали его в 60-х годах, а в 1974 установили «Шахтерскую славу» Анатолия Билыка. Здание Главпочтамта, примыкающее к площади, несмотря на монументальность, все-таки «провалено»: оно и по сей день сильно резонирует с ДК из-за своей малоэтажности.
- Нынешнее здание областного акимата раньше было Совнархозом – и чтобы его построить, архитекторы поехали в Донбасс и взяли за основу одно из местных монументальных зданий, - продолжает Сергей Лебедев. – На глазах карагандинцев рождались кирпичные колонны фасада – но процесс остановало хрущевское постановление о борьбе с излишествами... После развенчания культа Сталина проспект переименовали в Советский, а площадь перед Совнархозом обрела памятник Ленину. Тогда, в 60-е, появился новый для города стиль — постмодернизм. Спуск с площади перед Совнархозом решают преобразовать в небольшой сквер. Здания Облсофпрофа и геологии – Дом Профсоюзов и ЭкоМузей – облачают в сложные мозаики, ставшие памятником истории. Проспект продолжают гостиница «Казахстан» и ресторан «Орбита».
Вскоре на проспекте появляется ЦУМ – первый огромный магазин, обозначивший территорию улицы как торгово-бытовую. Рядом – Дом быта в стиле советского постмодерна, за ними – Дворец спорта. Он, кстати, стал самым большим долгостроем Караганды. Задумали его в 1949 году – сдали 1958-м. Дело в том, что вместо монументального здания получился здоровый «сундук», и на помощь позвали узбекских специалистов: они предложили разместить на фасаде орнамент в виде майолики. Перед Дворцом появился памятник Нуркену Абдирову, а сам проспект продолжился небольшим кинотеатром «Родина». Напротив вырос еще один типовой проект – гостиница «Караганда».
Жилые дома под названиями «Гармошка» и «Паровоз» замыкают улицу перед путепроводом над вокзалом. Привокзальная же площадь создавалась благодаря архитекторам М. Бениолинсону и П. Ашастину в 1956 году. Внутри вокзал украсили мозаиками и барельефами Н. Рыбецкого, П. Антоненко и О. Майера.
Имя Бухара жырау проспект получил, когда Казахстан стал независимой страной. Рядом со стадионом «Шахтер» появилась площадь с памятником Виктору Цою, но первая городская площадь – близ стадиона – уже открывается весьма неказистыми домами.
Площадь Конституции, ранее собиравшая все основные события города, в начале 2000-х украсили бронзовым памятником Бухару жырау. КНБ обрело пристройку и забор вплотную к дороге, что порой вызывает у карагандинцев неоднозначное впечатление, то же самое случилось и со зданием Нацбанка. На месте Летнего театра вырос казахский драматический театр имени С. Сейфуллина, площадь перед Дворцом горняков менялась многократно, а в прошлом году слева от ДК выросло еще и здание выставочного центра с офисами. Фигуры на крыше ДК остро нуждаются в реставрации, хотя сам дворец недавно пережил внутренний ремонт. На площади Независимости теперь – новая стела. Обзор отсюда прекрасный, но его омрачают новые жилые многоэтажки, которые продолжают «сгрызать» Центральный парк. Та же проблема – со стороны цирка.
В целом высотные здания должны быть по месту и хороши в качестве доминант, поясняет Сергей Лебедев: в противном случае они подобны неровным зубам в жилой застройке, так что здесь все зависит от мастерства градостроителей – это очень тонкая работа, подвластная не всем архитекторам.
От района ЦУМа и до 45 квартала тем временем вереницей тянутся обнесенные стеклом торговые центры и многочисленные кафе. Стеклянных новостроек в Караганде тоже немало, но это производит впечатление однотипности, заключает Сергей Алексеевич: в стекле нет «козырей», да и оно провоцирует перегрев внутри помещения. Вокзал Караганды отреставрировали и обновили, а привокзальную площадь украшает памятник Канышу Сатпаеву. Музей изобразительного искусства закрыли торговые центры – от былой просторности площади не осталось и следа.
Проспект Бухар-жырау сильно изменился. Главная улица вобрала в себя конструктивизм, постмодерн, классику, арт-деко, робкие попытки авангардизма, перечисляет Сергей Лебедев. Но улице по-прежнему не хватает сбалансированности в архитектуре. В этом отношении проспект – улица показательная, она – зеркало нашего времени, отражающее эпохи и историческую жизнь Караганды.
В материале использованы фото из открытых источников и фото автора,
с сайтов mye.kz, yvision.kz, weproject.media, etoretro.ru, livejournal, а также фото Алексея Баранова