Оқиғалар лентасы
- Халықаралық автотасымалдау ережелері Қазақстанда оңайлатқысы келеді
- Қазақстанда су қоймаларының батиметриялық және топографиялық түсірілімдері аяқталды
- Қазақстандықтар МӘМС бойынша жеке клиникаларда қызмет ала алады-қорды түсіндіру
- Қазақстанда шағын несие алу қиынға соғады және қауіпті
- Қазақстанда 40-тан астам жалған диплом анықталды-ҚР Ғылым министрлігі
- Балаларға арналған тегін брекеттер туралы қауесеттер ӘМСҚ-да түсіндірілді
- Қазақстандық оқушыларды ойын арқылы алаяқтыққа қарсы тұруға үйретеді
- Екатеринбург-Алматы тас жолында үш көлік соқтығысты: екі адам зардап шекті
- Қазақстанда тұрғын үй көмегінің ережелері жаңартылды: нені білу керек?
- Ақтас кенті мен Саран қаласын газдандыру: жоба 2026 жылы іске қосылуға дайындалуда
- Қазақстаннан ІҚМ мяса әкетуге квоталар жыл соңына дейін енгізілді
- Қарағанды облысындағы бақылаудағы дәрі-дәрмектердің бағасы
- Қарағанды қаласының орталығында жарнама жүргізушілерге шолу жасады. Дизайн бұзушылықтармен орнатылды
- Қазақстандықтардың нақты жалақысы қысқарған салалар Ұлттық Банкте аталды
- Қарағандылық онкологиялық аурулармен күресу үшін бір жылға жуық уақыт бойы өмірлік маңызды препаратқа қол жеткізіп келеді
- МӘМС бойынша мүгедектігі бар балалар не тегін алады
- Қарағандыда мүгедектер арбасындағы қала тұрғындарына қолдау кеңейтілуде
- GOOGLE ADS орнату: бизнесті тиімді жылжыту
- Оқырман ұлт: пилоттық жоба Қарағанды облысының 67 мың тұрғынын біріктірді
- Теміртауда АСКУЭ жүйесі енгізілді: билік электр энергиясын дәл есепке алуды уәде етеді, ал тұрғындар нақты жақсартуларды күтуде
- Қарағанды облысында "Ұлы өнертапқыштыққа алғашқы қадам" байқауының қорытындысы шығарылды
- Президент Мәдениет, Білім және отбасы туралы Заңға қол қойды
- Қарағанды облысында ЖРВИ-мен 100 мыңнан астам науқас бар
- Қарағанды облысында мүгедектігі бар адамдарға арналған заманауи көтергіштер сатып алынды
- Қарағандыда ашық аспан астында жиналған бал қалдықтары табылды
- Қарағандыда KARAGANDA RUN 2025 жарысына тіркелу ашылды
- Ауыл әкімдерінің өкілеттіктері кеңейтілуде
- Қарағанды өз чемпиондарын құрметтейді: төрт әлем біріншілігінің қорытындысы және Виктор Ешкиннің ашылуы
- Бірден қарағандылық "Сарыарқаның" бес ойыншысы Қазақстан құрамасына Ресейдегі турнирге шақырылды
- Қарағанды облысында "Газбаллон" акциясы басталды: бұл нені білдіреді және неге маңызды
- Қарағандыда"құқықтық тәртіп әліппесі" акциясы жалғасуда
- Геннадий Головкин ресми түрде бокс Даңқ залына кірді
- Қарағандылық құтқарушылар пәтерлерде қамалған балаларға көмектесті
- Бірге тұратын азамат Қарағандыда зейнеткерді ұрлап кеткен
- Қарағандыда пациенттердің қоңырауларын өңдеу үшін АИ енгізілді
- Бүгін қандай мереке: 5 желтоқсан
- Армиядағы сарбаздардың өлімі мен жарақаты: президент Бас қауіпсіздік қызметкерлеріне тапсырма берді
- Тіркеу нөмірлері және сақтандыру: Қазақстанда электр скутерлерге арналған жаңа ережелер енгізілуде
- Денсаулық сақтау министрлігі: Қазақстанда тұмаудың өршуі төмендеуде
- Өмірлік маңызды препараттардың 37% - ы Қазақстанда өндіріледі-ҚР Денсаулық сақтау министрлігі
- Қазақстандықтардың зейнетақы төлемдері офтальмологияны қамтуды тоқтатады
- Қазақстан 2027 жылдан бастап бірыңғай сақтандыру моделіне көшеді
- Тоқаев әуе саласын цифрландыруды қайта іске қосуды және кадр тапшылығын жабуды талап етті
- Қазақстанда 16 жасқа дейінгі жасөспірімдерге арналған әлеуметтік желілерге тыйым салуды жоспарламайды
- Құрмет басталатын жерде: Қарағанды әскери бөлімінде әскери қызметшілер ант қабылдады
- Теміртауда арнайы техника желтоқсанның алғашқы қарында жолға шықты
- Қазақстанда әлеуметтік желілерді бұғаттау рәсімі енгізіледі: негіздердің тізімі жарияланды
- Қазақстанда адамды жабатын киім киюге жауапкершілік енгізіледі
- Қарағанды қаласының орталығында жылу желілерінде жөндеу жұмыстары аяқталды: жылыту қалпына келтірілді
- Қазақстанда алғашқы ұлттық жүк Авиакомпаниясы пайда болады
- Қазақстан Денсаулық сақтау министрлігі тегін дәрі-дәрмектермен үзіліс мәселесін қалай шешеді
- Қарағандыда Павлодар және Қарағанды облыстары арасында диалог алаңы өтті
- Қазақстанда петициялар үшін тыйым салынған тақырыптардың тізбесі кеңейтілді
- Теміртауда қалалық суретшілер клубының есептік көрмесі ашылады
- Қарағанды облысында тексеру үшін сиреналар іске қосылады
- Түнгі аяздан кейін Қарағанды жолдары тонналап құмсалғышқа себіледі
- Қазақстанда реттелетін бағалары бар өнімдер көбірек болады: тізім жарияланды
- Қарағандыда облыстық клиникалық аурухананың реаниматологтары 20 жастағы астаналықты құтқарды
- Балқашта аты аңызға айналған "Тоқырауын толқындар" ансамблінің 50 жылдық мерейтойы аталып өтті
- "Біз нақты мазмұнды қайтарамыз". Қазақстанда оқушылардың алғашқы әскери дайындығы өзгерді
- Әзірге өзгеріссіз – Қарағандыдағы бұрынғы "қиял" орнында құрылыс туралы Ермағанбет Бөлекпаев
- 34 білім гранты Ұлттық ұланның әскери бөлімнің әскери қызметшілеріне табысталды
- Уақытмеағында: Алматыда Еуразиялық логистикалық парк — Қазақстанның жаңа халықаралық логистикалық торабы ашылады
- "Заманауи, жайлы, жасыл": Қарағандыда әкімдер қаланы дамыту жоспарларымен бөлісті
- Қарағанды облысында "жас мемлекеттік қызметші мектебі" жобасының 2025 жылғы маусымы аяқталды
- Әйелін өлтірген және пішінін бұзған қарағандылық 18 жылға сотталды
- Полицейлер Қарағандыда студенттермен ақпараттық-түсіндіру кездесуін өткізді
- Бүгін қандай мереке: 4 желтоқсан
- Алдағы күндері боран бүкіл Қазақстанды жауып тұрады
- Электр энергиясының шекті тарифтерін 7 жылға сақтау: Энергетика министрлігі өсу мүмкін екенін айтты
- ЖРВИ мен тұмаудың өршуі: Қазақстанның қай аймақтарында оқушылар қашықтықтан оқуға ауыстырылды
- Қазақстан туризм және спорт министрлігінің функциялары жаңартылды
- Қазақстанда медициналық қызметтерге тарифтер қайта қаралады
- Қазақстандық дәрігерлер АИТВ-ға қарсы бірегей "вакцинаның" мақұлдануын күтуде
- Қазақстандықтарға автолизинг қолжетімді болды: ол қаншалықты тиімді және қандай тәуекелдер бар
- Қазақстандағы ақбөкендердің саны рекордтық деңгейге төрт миллион адамға жетті
- Ашық есік күні: сотталғандар Қарағанды облысында туыстарымен кездесті
- Қазақстандағы жеке тұлға несиелерді айыппұлсыз мерзімінен бұрын өтей алады
- Қарағандыда кәсіпорындарда экологиялық мониторингтің автоматтандырылған жүйелерін енгізу талқыланды
- Теміртаудан келген каратэші үш дүркін әлем чемпионы атанды
- Балқаштың әлеуметтік дүкендері тұрғындардың сүйікті сауда орнына айналды
- Қарағандыда көшелерді шаңмен тазалауға тағы да шағымданды: мердігер жауапқа тартылды
- Ауыл шаруашылығы министрлігі Қазақстанда ет бағасын қалай ұстайды
- Қарағандыда домофондар полицияға қылмыскерлерді анықтауға көмектеседі
- Қарқаралы-Қарағайлы тас жолында екі көлік соқтығысқан. Бір адам қайтыс болды, тағы екеуі зардап шекті
- Көлік полицейлері "учаске"ЖКМ қорытындысын шығарды
- "Тірі киіз": Қарағандыда суретші Елена Нивиденскаяның көрмесі ашылады
- Ақтоғай ауданының би ансамбльдері Түркістандағы республикалық байқауда Гран-при жеңіп алды
- Қарағанды облысында әлем чемпионымен салтанатты кездесу өтті
- Қарағандыда мүгедектер арбасын тегін жөндеу сервисі ашылды
- Қарағанды облысында өрт сөндірушілер тәулігіне екі ірі өртті жойды
- Қарағанды облысында "Жас сақшы" және "Жас сарбаз" оқушыларымен кездесу өтті
- Қарағандыда Н. Әбдіров даңғылында кезекті екпін: жылуы аз үйлердің бір бөлігі
- Кейбір дәрі-дәрмектерге бағаның үш есе төмендеуі туралы Денсаулық сақтау министрлігі мәлімдеді
- Қарағанды облысында "оқырман ұлт" жобасы жүзеге асырылуда
- Қарағандыда ASD және ZPRR бар балалардың ата аналарын түзету әдістеріне үйретеді
- АИ газды есептеу құралдарынан көрсеткіштерді беруге қатысады
- Пайдалану Дело: Қарағанды облыстық соты айыпталушылардың мерзімін қысқартты
- Қарағанды облысы бойынша ҚАЖ мекемесінде жұмыстың тиімділігі мен қызметті ұйымдастыру талқыланды
- "Ұлт Қазынасы" жобасы Қарағанды облысының ауыл жастары үшін жаңа мүмкіндіктер ашады
- Бүгін қандай мереке: 3 желтоқсан
- Қазақстанның жедел жәрдемі шұғыл шақырулардың рекордтық санына қызмет көрсетті
- "Жаңа жылдамдық режимі" туралы Қазақстан ІІМ түсініктеме берді
- Қазақстан оқушылар үшін кәсіби бағдарлаудың бірыңғай стандартын енгізуде
- "Әлем идеялары" сериясындағы жаңа коллекциялық монеталарды ҚР Ұлттық Банкі шығарды
- Желтоқсан айында Қазақстанда азық-түлік бағасын қалай тежейтін болады
- Қызыл сигнал: Бүгін Қарағанды көшелерінде екі жаяу жүргінші атып түсірілді
- Ұлттық Банк бір жыл ішінде бензин бағасының өсу шегін белгілеуді жақтады
- Қазақстанда электрондық сауда үшін жаңа ережелер енгізілуде
- Қазақстанда автомобиль нөмірлерімен жұмыс істеудің және жүргізуші куәлігін алудың жаңа ережелері күшіне енді
- Қаржы министрлігі дербес деректерді қорғау саласында түзетулер дайындады
- Әлемдік зергерлік өнердің жауһарлары Қарағанды бейнелеу өнері мұражайында көрсетіледі
- Премьер Оқушыларды Қазақстандағы түтінге байланысты қашықтықтан көшіру туралы сұраққа жауап берді
- Терезелер астындағы ыстық су: Теміртауда тұрғын үйдің жанында жылу магистралінен ағызу жүргізілді
- Қазақстанда жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін балл енгізу ұсынылды
- Қазақстандық жүргізушілер қыста қандай айыппұлдарға тап болуы мүмкін
- "Қарапайым". Қазақстанда еске алу кештеріне арналған мәзір бекітілді
- Жоғалған төрт жасар бала Қарағандыда жедел табылды
- Суға жақындау құқығы-бақылаусыз балық аулау құқығы емес: Қазақстанда балық аулау іс жүзінде қалай ұйымдастырылған
- Қазақстан өңірлерінде күнкөріс деңгейі күрт төмендеді
- Қарағанды облысында кәсіпорындарға жоспардан тыс тексерулер жүргізілді: бұзушылықтар анықталды
- Республикалық олимпиадада Қарағанды облысының ауыл оқушылары жеті медаль жеңіп алды
- Қарағанды облысының әкімі Ермағанбет Бөлекпаев Қарағанды тұрғындарымен кездеседі
- Қарағандыда "Жастар жастарына"ауқымды жастар жобасының қорытындысы шығарылды
- Қарағандыда құтқарушылар мұзда қалған аққуды босатты
- Қазақстан мен Еуроодақ визалық режимді жеңілдету туралы келіссөздерді бастайды
- Қарағандыда Еңбек медицинасы мен кәсіптік аурулардың алдын алудың өзекті мәселелері талқыланды
- "Бізде не бар": қоғам белсенділері Қарағанды облысының 2026 жылға арналған бюджетін талқылады
- Қарағанды облысының 39 жас оқырманы Бөгенбай батыр туралы өлеңді жатқа білді
- Теміртауда есірткі дүкенінің жарнамасын таратушы ұсталды
- Қарағанды облысында "Экогерой"байқауының жеңімпаздары марапатталды
- Қарағандылықтар тоғызқұмалақтан өткен біріншіліктерде марапаттарға ие болды
- Қарағанды облысында оқушылардың құқықтық сауаттылығын арттыру бойынша іс-шаралар өтті
- Қарағанды балалар кітапханасында киіз үйдің үлгісін жинауды үйретеді
- Қарағанды облысында азық-түлік бағасының жаппай көтерілуі анықталды
- Іс-әрекеттегі жақсылық: Қарағанды облысындағы волонтерлік бастамалардың сәттілік тарихы
- Бүгін қандай мереке: 2 желтоқсан
Сауалнама
- 1. Оң. Олар жақсы ұйықтай бастады.(347)
- 2. Теріс. Мен бірдей жұмыс көлемін нашар басқарамын. Қыста мен күнді әрең көрдім.(2184)
- 3. Мен айырмашылықты мүлдем байқамадым.(73)
Север-Юг: как развивался главный проспект Караганды
Как только не называют проспект Бухар-жырау – городской артерией, самой длинной улицей, каскадом площадей – а их здесь действительно немало. Но у этого проспекта еще и самая длинная история: она начинается в 30-х годах ХХ века. Менялись эпохи, архитектурные стили, памятники, появлялись новые площади и новые здания. Одним из свидетелей того, как менялся проспект, идущий с Севера на Юг, стал Почетный архитектор РК Сергей Лебедев, с которым мы и встретились, чтобы поговорить об этом сегодня, когда Караганде вот-вот исполнится 88!
За плечами Сергея Лебедева, кстати, не только архитектурные проекты, но и персональные выставки – одной из них он отметил свой юбилей несколько лет назад. Публике тогда представили картины из его коллекции, а также акварель и графику самого юбиляра.
Сергей Алексеевич учился в Ленинграде и Москве, после вуза должен был работать в Санкт-Петербурге, но решил вернуться домой. Более полувека трудился в карагандинском Политехе – ныне КарТУ, где благодаря в том числе его стараниям создали отдельное архитектурное подразделение. В 2012 году он начал выпускать небольшие любительские фильмы «Прогулки по Караганде» об улицах города и его знаковых объектах. Более того, известна и серия его текстовых материалов на эту же тему, так что заинтересованным в истории города откроется целый мир новых знаний.

В Караганде, отмечает Сергей Алексеевич, есть своя прелесть – в старой части города, а старый новый город – это классика. Здесь – три знаменитых улицы: Жамбыла, Абая (Ленина) и проспект Назарбаева (Бульвар Мира). Неоднократно архитектор подчеркивал: старую часть Караганды перекраивать уже нельзя и призывал оставить ее в покое – все-таки город пережил четыре генплана, каждый со своими коррективами. Старая часть города гармонична, в едином стиле – и это как раз ответ на вопрос «Как реализован генплан?», неоднократно подчеркивал Сергей Лебедев.
А знаменитый Бухар жырау вряд ли мог представить, что спустя века его именем будут называть улицы и не только. Тем не менее, улица имя жырау получила не сразу. Она связывает Север и Юг города, четко сориентированная именно в этом направлении. Почти сотню лет назад в новой части областного центра был лишь поселок Михайловка, текла Букпа, пересыхающая летом.

- В 30-е годы для составления генплана города из Москвы пригласили группу архитекторов, и первыми постройками в районе нынешнего 15 магазина стали здание горного, индустриального техникумов и собеса, - делится Сергей Лебедев. – Рядом высадили аллею тополей. А после Великой Отечественной войны у истоков первого генплана Караганды встали представители школы конструктивистов, собравшей немало видных архитекторов. Первое имя, которое получил нынешний проспект Бухар-жырау – Иосифа Сталина. Улица задумывалась очень представительной, начиналась с железнодорожного вокзала. В первых ее зданиях четко прослеживаются элементы конструктивизма – стиля без лишних деталей. Позже здесь появится помпезность сталинской архитектуры и торжественности, но зданий в таком стиле в Караганде не много: среди них – концертный зал «Шалкыма» и казахский драматический театр имени С. Сейфуллина, основа которого конструктивистская с элементами ренессанса.
Стадион «Шахтер» появится только в 1958 году, а через Букпу перебросят деревянный мостик. Въезд на проспект Сталина в то время начинался со знаменитой бани № 1. Рядом с собесом выросли несколько жилых домов, разработанных москвичами – с них и начнет обустраиваться улица. Стоят они, к слову, перпендикулярно дороге: такая идея архитектора Эрнста Мая отражает заботу о покое жителей. Дворы здесь благоустраивали фонтанами, а в домах жили знаменитые карагандинцы.
(1).jpg)
Первая площадь, которая встречала горожан на проспекте Сталина — площадь Конституции (перед «АрселорМиттал»): там было здание Облисполкома, гипсовый памятник Ленину. Площадь Конституции дополняли два угловых здания, открывающих улицу Чкалова, а здание Комитета государственной безопасности (КНБ) рядом — проект типовой в стиле классицизма.

Культурной зоной Караганды того времени был сквер Орджоникидзе за кинотеатром «Октябрь» («Шалкыма»).
Но в городе не было концертного зала – поэтому за 49 дней возвели Летний театр. В процессе задействовали представителей 101 национальности, на строительство выделили самую ходовую древесину, выбрали в архитекторы Иосифа Бреннера, разработавшего проект, не имеющий аналогов даже в мировой архитектуре. Театр «прожил» до 2003 года. Перенос части его фасада в Этнопарк был тщетным: где он сейчас – непонятно.

- В 50-е годы на проспекте появляется площадь нынешнего Дворца горняков. Сталин все еще во главе СССР, и на проспекте нужен самый красивый дворец культуры, который имеет классическую основу. Но нужно снабдить его национальными деталями: тогда появляются восточные узоры между колоннами и фасадом, в обрамлении окон, - поясняет Сергей Лебедев. – А внутри – расписные плафоны, тканые гобелены на стенах фойе второго этажа со сталинскими сюжетами. Бархат, золото, позолота, бронза — внутри была роскошь... Я видел это еще будучи мальчиком.

Скульптуры же на вершине Дворца горняков создавали местные скульпторы – Г. Гуммель, Н. Рыбецкий, П. Антоненко и другие. Общий размер установили, но фигуры ваяли разные люди, и в итоге они разнятся по стилю и высоте. Слева от Дворца появилось три новых жилых дома. Шахтеров переселяли в новую часть города, а лучшим из них и особо отличившимся деятелям доставались квартиры именно в этих домах. Площадь напротив ДК украшал бронзовый памятник Иосифу Сталину на внушительном постаменте с роскошным спуском. Убрали его в 60-х годах, а в 1974 установили «Шахтерскую славу» Анатолия Билыка. Здание Главпочтамта, примыкающее к площади, несмотря на монументальность, все-таки «провалено»: оно и по сей день сильно резонирует с ДК из-за своей малоэтажности.

- Нынешнее здание областного акимата раньше было Совнархозом – и чтобы его построить, архитекторы поехали в Донбасс и взяли за основу одно из местных монументальных зданий, - продолжает Сергей Лебедев. – На глазах карагандинцев рождались кирпичные колонны фасада – но процесс остановало хрущевское постановление о борьбе с излишествами... После развенчания культа Сталина проспект переименовали в Советский, а площадь перед Совнархозом обрела памятник Ленину. Тогда, в 60-е, появился новый для города стиль — постмодернизм. Спуск с площади перед Совнархозом решают преобразовать в небольшой сквер. Здания Облсофпрофа и геологии – Дом Профсоюзов и ЭкоМузей – облачают в сложные мозаики, ставшие памятником истории. Проспект продолжают гостиница «Казахстан» и ресторан «Орбита».

Вскоре на проспекте появляется ЦУМ – первый огромный магазин, обозначивший территорию улицы как торгово-бытовую. Рядом – Дом быта в стиле советского постмодерна, за ними – Дворец спорта. Он, кстати, стал самым большим долгостроем Караганды. Задумали его в 1949 году – сдали 1958-м. Дело в том, что вместо монументального здания получился здоровый «сундук», и на помощь позвали узбекских специалистов: они предложили разместить на фасаде орнамент в виде майолики. Перед Дворцом появился памятник Нуркену Абдирову, а сам проспект продолжился небольшим кинотеатром «Родина». Напротив вырос еще один типовой проект – гостиница «Караганда».

Жилые дома под названиями «Гармошка» и «Паровоз» замыкают улицу перед путепроводом над вокзалом. Привокзальная же площадь создавалась благодаря архитекторам М. Бениолинсону и П. Ашастину в 1956 году. Внутри вокзал украсили мозаиками и барельефами Н. Рыбецкого, П. Антоненко и О. Майера.
Имя Бухара жырау проспект получил, когда Казахстан стал независимой страной. Рядом со стадионом «Шахтер» появилась площадь с памятником Виктору Цою, но первая городская площадь – близ стадиона – уже открывается весьма неказистыми домами.

Площадь Конституции, ранее собиравшая все основные события города, в начале 2000-х украсили бронзовым памятником Бухару жырау. КНБ обрело пристройку и забор вплотную к дороге, что порой вызывает у карагандинцев неоднозначное впечатление, то же самое случилось и со зданием Нацбанка. На месте Летнего театра вырос казахский драматический театр имени С. Сейфуллина, площадь перед Дворцом горняков менялась многократно, а в прошлом году слева от ДК выросло еще и здание выставочного центра с офисами. Фигуры на крыше ДК остро нуждаются в реставрации, хотя сам дворец недавно пережил внутренний ремонт. На площади Независимости теперь – новая стела. Обзор отсюда прекрасный, но его омрачают новые жилые многоэтажки, которые продолжают «сгрызать» Центральный парк. Та же проблема – со стороны цирка.

В целом высотные здания должны быть по месту и хороши в качестве доминант, поясняет Сергей Лебедев: в противном случае они подобны неровным зубам в жилой застройке, так что здесь все зависит от мастерства градостроителей – это очень тонкая работа, подвластная не всем архитекторам.
От района ЦУМа и до 45 квартала тем временем вереницей тянутся обнесенные стеклом торговые центры и многочисленные кафе. Стеклянных новостроек в Караганде тоже немало, но это производит впечатление однотипности, заключает Сергей Алексеевич: в стекле нет «козырей», да и оно провоцирует перегрев внутри помещения. Вокзал Караганды отреставрировали и обновили, а привокзальную площадь украшает памятник Канышу Сатпаеву. Музей изобразительного искусства закрыли торговые центры – от былой просторности площади не осталось и следа.

Проспект Бухар-жырау сильно изменился. Главная улица вобрала в себя конструктивизм, постмодерн, классику, арт-деко, робкие попытки авангардизма, перечисляет Сергей Лебедев. Но улице по-прежнему не хватает сбалансированности в архитектуре. В этом отношении проспект – улица показательная, она – зеркало нашего времени, отражающее эпохи и историческую жизнь Караганды.
В материале использованы фото из открытых источников и фото автора,
с сайтов mye.kz, yvision.kz, weproject.media, etoretro.ru, livejournal, а также фото Алексея Баранова



vk
facebook
twitter
ok
mail.ru
instagram
youtube
Хабарландырулар
Ауа райы
Медиа
Анықтамалық





