Оқиғалар лентасы
- Халықаралық автотасымалдау ережелері Қазақстанда оңайлатқысы келеді
- Қазақстанда су қоймаларының батиметриялық және топографиялық түсірілімдері аяқталды
- Қазақстандықтар МӘМС бойынша жеке клиникаларда қызмет ала алады-қорды түсіндіру
- Қазақстанда шағын несие алу қиынға соғады және қауіпті
- Қазақстанда 40-тан астам жалған диплом анықталды-ҚР Ғылым министрлігі
- Балаларға арналған тегін брекеттер туралы қауесеттер ӘМСҚ-да түсіндірілді
- Қазақстандық оқушыларды ойын арқылы алаяқтыққа қарсы тұруға үйретеді
- Екатеринбург-Алматы тас жолында үш көлік соқтығысты: екі адам зардап шекті
- Қазақстанда тұрғын үй көмегінің ережелері жаңартылды: нені білу керек?
- Ақтас кенті мен Саран қаласын газдандыру: жоба 2026 жылы іске қосылуға дайындалуда
- Қазақстаннан ІҚМ мяса әкетуге квоталар жыл соңына дейін енгізілді
- Қарағанды облысындағы бақылаудағы дәрі-дәрмектердің бағасы
- Қарағанды қаласының орталығында жарнама жүргізушілерге шолу жасады. Дизайн бұзушылықтармен орнатылды
- Қазақстандықтардың нақты жалақысы қысқарған салалар Ұлттық Банкте аталды
- Қарағандылық онкологиялық аурулармен күресу үшін бір жылға жуық уақыт бойы өмірлік маңызды препаратқа қол жеткізіп келеді
- МӘМС бойынша мүгедектігі бар балалар не тегін алады
- Қарағандыда мүгедектер арбасындағы қала тұрғындарына қолдау кеңейтілуде
- GOOGLE ADS орнату: бизнесті тиімді жылжыту
- Оқырман ұлт: пилоттық жоба Қарағанды облысының 67 мың тұрғынын біріктірді
- Теміртауда АСКУЭ жүйесі енгізілді: билік электр энергиясын дәл есепке алуды уәде етеді, ал тұрғындар нақты жақсартуларды күтуде
- Қарағанды облысында "Ұлы өнертапқыштыққа алғашқы қадам" байқауының қорытындысы шығарылды
- Президент Мәдениет, Білім және отбасы туралы Заңға қол қойды
- Қарағанды облысында ЖРВИ-мен 100 мыңнан астам науқас бар
- Қарағанды облысында мүгедектігі бар адамдарға арналған заманауи көтергіштер сатып алынды
- Қарағандыда ашық аспан астында жиналған бал қалдықтары табылды
- Қарағандыда KARAGANDA RUN 2025 жарысына тіркелу ашылды
- Ауыл әкімдерінің өкілеттіктері кеңейтілуде
- Қарағанды өз чемпиондарын құрметтейді: төрт әлем біріншілігінің қорытындысы және Виктор Ешкиннің ашылуы
- Бірден қарағандылық "Сарыарқаның" бес ойыншысы Қазақстан құрамасына Ресейдегі турнирге шақырылды
- Қарағанды облысында "Газбаллон" акциясы басталды: бұл нені білдіреді және неге маңызды
- Қарағандыда"құқықтық тәртіп әліппесі" акциясы жалғасуда
- Геннадий Головкин ресми түрде бокс Даңқ залына кірді
- Қарағандылық құтқарушылар пәтерлерде қамалған балаларға көмектесті
- Бірге тұратын азамат Қарағандыда зейнеткерді ұрлап кеткен
- Қарағандыда пациенттердің қоңырауларын өңдеу үшін АИ енгізілді
- Бүгін қандай мереке: 5 желтоқсан
- Армиядағы сарбаздардың өлімі мен жарақаты: президент Бас қауіпсіздік қызметкерлеріне тапсырма берді
- Тіркеу нөмірлері және сақтандыру: Қазақстанда электр скутерлерге арналған жаңа ережелер енгізілуде
- Денсаулық сақтау министрлігі: Қазақстанда тұмаудың өршуі төмендеуде
- Өмірлік маңызды препараттардың 37% - ы Қазақстанда өндіріледі-ҚР Денсаулық сақтау министрлігі
- Қазақстандықтардың зейнетақы төлемдері офтальмологияны қамтуды тоқтатады
- Қазақстан 2027 жылдан бастап бірыңғай сақтандыру моделіне көшеді
- Тоқаев әуе саласын цифрландыруды қайта іске қосуды және кадр тапшылығын жабуды талап етті
- Қазақстанда 16 жасқа дейінгі жасөспірімдерге арналған әлеуметтік желілерге тыйым салуды жоспарламайды
- Құрмет басталатын жерде: Қарағанды әскери бөлімінде әскери қызметшілер ант қабылдады
- Теміртауда арнайы техника желтоқсанның алғашқы қарында жолға шықты
- Қазақстанда әлеуметтік желілерді бұғаттау рәсімі енгізіледі: негіздердің тізімі жарияланды
- Қазақстанда адамды жабатын киім киюге жауапкершілік енгізіледі
- Қарағанды қаласының орталығында жылу желілерінде жөндеу жұмыстары аяқталды: жылыту қалпына келтірілді
- Қазақстанда алғашқы ұлттық жүк Авиакомпаниясы пайда болады
- Қазақстан Денсаулық сақтау министрлігі тегін дәрі-дәрмектермен үзіліс мәселесін қалай шешеді
- Қарағандыда Павлодар және Қарағанды облыстары арасында диалог алаңы өтті
- Қазақстанда петициялар үшін тыйым салынған тақырыптардың тізбесі кеңейтілді
- Теміртауда қалалық суретшілер клубының есептік көрмесі ашылады
- Қарағанды облысында тексеру үшін сиреналар іске қосылады
- Түнгі аяздан кейін Қарағанды жолдары тонналап құмсалғышқа себіледі
- Қазақстанда реттелетін бағалары бар өнімдер көбірек болады: тізім жарияланды
- Қарағандыда облыстық клиникалық аурухананың реаниматологтары 20 жастағы астаналықты құтқарды
- Балқашта аты аңызға айналған "Тоқырауын толқындар" ансамблінің 50 жылдық мерейтойы аталып өтті
- "Біз нақты мазмұнды қайтарамыз". Қазақстанда оқушылардың алғашқы әскери дайындығы өзгерді
- Әзірге өзгеріссіз – Қарағандыдағы бұрынғы "қиял" орнында құрылыс туралы Ермағанбет Бөлекпаев
- 34 білім гранты Ұлттық ұланның әскери бөлімнің әскери қызметшілеріне табысталды
- Уақытмеағында: Алматыда Еуразиялық логистикалық парк — Қазақстанның жаңа халықаралық логистикалық торабы ашылады
- "Заманауи, жайлы, жасыл": Қарағандыда әкімдер қаланы дамыту жоспарларымен бөлісті
- Қарағанды облысында "жас мемлекеттік қызметші мектебі" жобасының 2025 жылғы маусымы аяқталды
- Әйелін өлтірген және пішінін бұзған қарағандылық 18 жылға сотталды
- Полицейлер Қарағандыда студенттермен ақпараттық-түсіндіру кездесуін өткізді
- Бүгін қандай мереке: 4 желтоқсан
- Алдағы күндері боран бүкіл Қазақстанды жауып тұрады
- Электр энергиясының шекті тарифтерін 7 жылға сақтау: Энергетика министрлігі өсу мүмкін екенін айтты
- ЖРВИ мен тұмаудың өршуі: Қазақстанның қай аймақтарында оқушылар қашықтықтан оқуға ауыстырылды
- Қазақстан туризм және спорт министрлігінің функциялары жаңартылды
- Қазақстанда медициналық қызметтерге тарифтер қайта қаралады
- Қазақстандық дәрігерлер АИТВ-ға қарсы бірегей "вакцинаның" мақұлдануын күтуде
- Қазақстандықтарға автолизинг қолжетімді болды: ол қаншалықты тиімді және қандай тәуекелдер бар
- Қазақстандағы ақбөкендердің саны рекордтық деңгейге төрт миллион адамға жетті
- Ашық есік күні: сотталғандар Қарағанды облысында туыстарымен кездесті
- Қазақстандағы жеке тұлға несиелерді айыппұлсыз мерзімінен бұрын өтей алады
- Қарағандыда кәсіпорындарда экологиялық мониторингтің автоматтандырылған жүйелерін енгізу талқыланды
- Теміртаудан келген каратэші үш дүркін әлем чемпионы атанды
- Балқаштың әлеуметтік дүкендері тұрғындардың сүйікті сауда орнына айналды
- Қарағандыда көшелерді шаңмен тазалауға тағы да шағымданды: мердігер жауапқа тартылды
- Ауыл шаруашылығы министрлігі Қазақстанда ет бағасын қалай ұстайды
- Қарағандыда домофондар полицияға қылмыскерлерді анықтауға көмектеседі
- Қарқаралы-Қарағайлы тас жолында екі көлік соқтығысқан. Бір адам қайтыс болды, тағы екеуі зардап шекті
- Көлік полицейлері "учаске"ЖКМ қорытындысын шығарды
- "Тірі киіз": Қарағандыда суретші Елена Нивиденскаяның көрмесі ашылады
- Ақтоғай ауданының би ансамбльдері Түркістандағы республикалық байқауда Гран-при жеңіп алды
- Қарағанды облысында әлем чемпионымен салтанатты кездесу өтті
- Қарағандыда мүгедектер арбасын тегін жөндеу сервисі ашылды
- Қарағанды облысында өрт сөндірушілер тәулігіне екі ірі өртті жойды
- Қарағанды облысында "Жас сақшы" және "Жас сарбаз" оқушыларымен кездесу өтті
- Қарағандыда Н. Әбдіров даңғылында кезекті екпін: жылуы аз үйлердің бір бөлігі
- Кейбір дәрі-дәрмектерге бағаның үш есе төмендеуі туралы Денсаулық сақтау министрлігі мәлімдеді
- Қарағанды облысында "оқырман ұлт" жобасы жүзеге асырылуда
- Қарағандыда ASD және ZPRR бар балалардың ата аналарын түзету әдістеріне үйретеді
- АИ газды есептеу құралдарынан көрсеткіштерді беруге қатысады
- Пайдалану Дело: Қарағанды облыстық соты айыпталушылардың мерзімін қысқартты
- Қарағанды облысы бойынша ҚАЖ мекемесінде жұмыстың тиімділігі мен қызметті ұйымдастыру талқыланды
- "Ұлт Қазынасы" жобасы Қарағанды облысының ауыл жастары үшін жаңа мүмкіндіктер ашады
- Бүгін қандай мереке: 3 желтоқсан
- Қазақстанның жедел жәрдемі шұғыл шақырулардың рекордтық санына қызмет көрсетті
- "Жаңа жылдамдық режимі" туралы Қазақстан ІІМ түсініктеме берді
- Қазақстан оқушылар үшін кәсіби бағдарлаудың бірыңғай стандартын енгізуде
- "Әлем идеялары" сериясындағы жаңа коллекциялық монеталарды ҚР Ұлттық Банкі шығарды
- Желтоқсан айында Қазақстанда азық-түлік бағасын қалай тежейтін болады
- Қызыл сигнал: Бүгін Қарағанды көшелерінде екі жаяу жүргінші атып түсірілді
- Ұлттық Банк бір жыл ішінде бензин бағасының өсу шегін белгілеуді жақтады
- Қазақстанда электрондық сауда үшін жаңа ережелер енгізілуде
- Қазақстанда автомобиль нөмірлерімен жұмыс істеудің және жүргізуші куәлігін алудың жаңа ережелері күшіне енді
- Қаржы министрлігі дербес деректерді қорғау саласында түзетулер дайындады
- Әлемдік зергерлік өнердің жауһарлары Қарағанды бейнелеу өнері мұражайында көрсетіледі
- Премьер Оқушыларды Қазақстандағы түтінге байланысты қашықтықтан көшіру туралы сұраққа жауап берді
- Терезелер астындағы ыстық су: Теміртауда тұрғын үйдің жанында жылу магистралінен ағызу жүргізілді
- Қазақстанда жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін балл енгізу ұсынылды
- Қазақстандық жүргізушілер қыста қандай айыппұлдарға тап болуы мүмкін
- "Қарапайым". Қазақстанда еске алу кештеріне арналған мәзір бекітілді
- Жоғалған төрт жасар бала Қарағандыда жедел табылды
- Суға жақындау құқығы-бақылаусыз балық аулау құқығы емес: Қазақстанда балық аулау іс жүзінде қалай ұйымдастырылған
- Қазақстан өңірлерінде күнкөріс деңгейі күрт төмендеді
- Қарағанды облысында кәсіпорындарға жоспардан тыс тексерулер жүргізілді: бұзушылықтар анықталды
- Республикалық олимпиадада Қарағанды облысының ауыл оқушылары жеті медаль жеңіп алды
- Қарағанды облысының әкімі Ермағанбет Бөлекпаев Қарағанды тұрғындарымен кездеседі
- Қарағандыда "Жастар жастарына"ауқымды жастар жобасының қорытындысы шығарылды
- Қарағандыда құтқарушылар мұзда қалған аққуды босатты
- Қазақстан мен Еуроодақ визалық режимді жеңілдету туралы келіссөздерді бастайды
- Қарағандыда Еңбек медицинасы мен кәсіптік аурулардың алдын алудың өзекті мәселелері талқыланды
- "Бізде не бар": қоғам белсенділері Қарағанды облысының 2026 жылға арналған бюджетін талқылады
- Қарағанды облысының 39 жас оқырманы Бөгенбай батыр туралы өлеңді жатқа білді
- Теміртауда есірткі дүкенінің жарнамасын таратушы ұсталды
- Қарағанды облысында "Экогерой"байқауының жеңімпаздары марапатталды
- Қарағандылықтар тоғызқұмалақтан өткен біріншіліктерде марапаттарға ие болды
- Қарағанды облысында оқушылардың құқықтық сауаттылығын арттыру бойынша іс-шаралар өтті
- Қарағанды балалар кітапханасында киіз үйдің үлгісін жинауды үйретеді
- Қарағанды облысында азық-түлік бағасының жаппай көтерілуі анықталды
- Іс-әрекеттегі жақсылық: Қарағанды облысындағы волонтерлік бастамалардың сәттілік тарихы
- Бүгін қандай мереке: 2 желтоқсан
Сауалнама
- 1. Оң. Олар жақсы ұйықтай бастады.(347)
- 2. Теріс. Мен бірдей жұмыс көлемін нашар басқарамын. Қыста мен күнді әрең көрдім.(2184)
- 3. Мен айырмашылықты мүлдем байқамадым.(73)
Золото, жрица и необычные псалии для лошадей: карагандинские археологи рассказали о прошедшем сезоне исследований
Летом прошлого года в Шетском районе в посёлке Талды на могильнике Кызылтау карагандинские археологи нашли золотые изделия бронзового века. Исследования велись археологической группой КарГУ им. Е.А. Букетова. О том, как прошел сезон раскопок-2019 и какие планы на этот год, мы расспросили археолога Игоря Кукушкина, который руководит группой.
Для Игоря Кукушкина археология – это образ жизни. Конечно, ожидания и реальность здесь – вещи разные, но молодежи в археологию идет достаточно. Тем не менее, это тяжелый труд: в степи команда проводит несколько месяцев – в любую погоду, и работать надо не только кистью, но и лопатой. Карьера Игоря Алексеевича началась еще в годы обучения в КарГУ. Для него интересен сам процесс раскопок, и здесь, конечно, надо сделать немало дел: выполнить чертежно-графические работы, изобразить местность на миллиметровке, провести замеры, подготовить планы местности, всех сооружений и каждого в отдельности.

Поработав в нашей области и Северном Казахстане, Игорь Кукушкин в 1988 году устроился в лабораторию археологических исследований при КарГУ. Он начинал старшим лаборантом, был инженером, а затем поступил в очную аспирантуру в Алма-Ате. Во время учебы КарГУ его преподавателем был бронзовед Валерий Евдокимов, в Алма-Ате научным руководителем стал Кемаль Акишев, с именем которого связана находка Золотого человека. Благодаря им Игорь Алексеевич стал заниматься бронзовой эпохой. Центральный Казахстан – в определенной степени центр эпохи бронзы: чего стоят одни мавзолеи – таких, говорит ученый, нет нигде.
После раскопок находки наших археологов отправляются в Сарыаркинский археологический институт, чтобы их обработали, если это керамика – склеили, прорисовали, зафиксировали на фото. Для них составляются коллекционная опись и легенда с ситуационным контекстом. Некоторые находки проходят через лаборатории: к примеру, находки могильника Каражартас, знаменитого своей пирамидой, отправляли даже в Северную Ирландию на радиоуглеродный анализ, чтобы определить точный возраст. Игоря Алексеевича мы застали в Сарыаркинском институте, а с ним и младшего научного сотрудника института Евгения Дмитриева, который работает с археологом уже давно.
- Игорь Алексеевич, как прошел прошлый сезон раскопок? Какие сооружения исследовала Ваша команда?
- Весь прошлый сезон прошел в районе бассейна реки Талды. Сейчас продолжается работа по созданию одноименного историко-археологического парка, и основные работы – наши и других научных организаций – сконцентрированы на этом участке. Поэтому там проводятся как исследовательские работы, так и реставрационные. Что касается реставрации, то помимо известной Пирамиды, исследованы два кургана раннего Железного века – они тоже отреставрированы и сейчас выглядят весьма презентабельно. Туда уже группами приезжают туристы из столицы и из-за рубежа. Наша заведующая музеем КарГУ, Ирина Бедельбаева, нередко участвует в проведении экскурсий для гостей, очень интересно подает туристам историю этих мест. Для детей здесь даже организуются мини-раскопки.
.jpg)
В прошлом сезоне, продолжает Игорь Кукушкин, было частично отреставрировано поселение Аккезен: там работала группа Виктора Варфоломеева. Один из курганов раннего Железного века исследовали и реставрировали их коллеги из областного историко-краеведческого музея, над другим работала команда ТОО «Бегазы-Тасмала». Был отреставрирован Тюркский ритуальный комплекс, состоящий из шести оград, заполненных камнем. Возле самой первой его ограды стоит рельефное каменное изваяние, на котором отчетливо видны черты лица. Комплекс относится где-то к VII-VIII векам нашей эры, и такие сооружения, говорит Игорь Алексеевич, могли создавать не единовременно. Когда они были не нужны, засыпались камнем.
- Был отреставрирован средневековый мавзолей золотоордынского времени XIII-XIV веков нашей эры, - продолжает Игорь Кукушкин. - Он глинобитный, но его изюминка в том, что такие мавзолеи всегда перекрыты курганом. То есть, внешне это обычный земляной курган, но свои признаки у него есть: мавзолей сориентирован углами по сторонам света. Непосредственно раскопки были проведены на трех комплексах: Сенкибай 2, Талды и Кызылтау. Над Кызылтау мы работаем не первый год: могильник большой, интересный, по-своему сложный. Там выявлена характерная черта погребального обряда: прежде, чем захоронить, расчищали площадку, делали одну или две крупные погребальные грунтовые камеры. Периметр могли облицовывать небольшими плитами. После проведения самого захоронения делали каменные и деревянные перекрытия, вся площадка заливалась илистым грунтом, выравнивалась, а грунт все цементировал – его очень трудно прокопать. Но напрягаться не приходится: в основном нам, исследователям, достаются грабленые погребения, а если они нетронуты, то, как правило, не центральные. И вот в таких погребениях лошади могли укладываться на своеобразную грунтовую подушку, помещались сюда и различные жертвенники – головы и конечности лошади или барана, керамическая посуда. После этого возводилась ограда из плит, и все перекрывалось насыпью. А поскольку земля спрессовывалась, курганы не смотрелись как крупные.
Чем интересны могильники Сенкибай и Кызылтау? Это некрополи, где ведущую роль занимали воины-колесничие, родовая военная аристократия, отвечает Игорь Кукушкин. Именно они в то время – а это первая четверть II тысячелетия до нашей эры – стояли во главе родоплеменных объединений и руководили хозяйствами, военными процессами, политикой, экономикой, культурой.
.jpg)
- В могильнике Талды в парном захоронении ваша команда нашла золотые височные подвески, бронзовые браслеты, женский накосник с листовидными подвесками, костяной псалий для управления лошадью. Какие еще любопытные находки были в 2019 году?
- На основе своих исследований мы выявили, что, возможно, основная часть населения пришла в Центральный Казахстан с Северо-Запада, с Волгодонья. На это указывают характерные лошадиные псалии, которые были найдены там, а в наших районах – найдены впервые, из рога и кости. Они украшены орнаментом – очень тонким и декоративным, где выверен каждый элемент. Хотя у нас есть и другие детали, указывающие именно на местное происхождение, но мы нашли уникальные псалии, которых в мире еще не было. Вообще псалий – это округлый щиток, от которого отходит планка, в центре щитка – отверстие для удил лошади. Псалии крепятся по двум сторонам от морды животного и служат для управления им. Планка входит в крепежную конструкцию, за счет нее псалий крепится к ремням. Обычно внутри псалиев шипы, снаружи – парадный щиток, шипы давят – лошадь поворачивает. Это наиболее ранняя форма управления лошадью, ведь металлические удила появились не сразу. На одном из найденных наши псалиев, кстати, шипы были вставные и изготовлены отдельно. Так вот, мы нашли псалии, у которых вместо планки была втулка или трубка. Через эту трубку продевался ремень, крепился, но загадка в том, что таких псалиев еще никто нигде не находил. Они первые в средней Азии. Вместе с псалиями были найдены и скобы, похожие на современные скрепки, но они больше, толще, сделаны из меди или бронзы. Находили мы их по 7-8 штук, скоплениями, близко от псалиев или на внутренней их стороне. Озадачились, зачем они были нужны. Как в таком случае управлять лошадьми? У нас есть предположение, что именно скобы помогали в этом деле: они служили скрепляющим элементом удил. Однако если скобы просто воткнуть в кожаный ремень, это будет ненадежно. Так что мы предположили, что скобы могли служить для плетеных удил – как, например, камча-ногайка: скобы вставлялись внутрь, торчали только кончики. Кончики оказывали болевое воздействие на лошадь, подобно шипам – и животным можно было управлять. Надобность в шипах отпала. В своих предположениях мы проконсультировались с палеозологом Павлом Косенцевым из Екатеринбурга, который тоже допустил такую версию.
- Еще летом Вы отмечали, что в захоронении Кызылтау были и другие неразграбленные могильники, в том числе детские. Удалось ли их исследовать?
- Да, их было три-четыре, одно парное – то самое, где мужчина и женщина развернуты друг к другу лицом, и где найдены золотые подвески. Вариантов погребения несколько, и не всегда понятно, почему усопших клали именно так. Что касается детских погребений, их грабили меньше всего: особо брать было нечего. Но грабленых все-таки больше, хотя неграбленые позволяют раскрыть картину целиком: мы можем проецировать ее на другие захоронения. Например, мы точно знаем, что посуда ставилась только в изголовье. Антрополог из нашей команды изучает кости, определяет, мужчина это или женщина, их возраст, а по сопутствующим элементам – бусам или наконечникам стрел – уже пол.
.jpg)
- Образцы костей из парного захоронения могильника Талды отправились впоследствии на радиоуглеродный анализ. Уже имеются какие-то результаты?
- Некоторые уже есть: кости анализировали в Румынии. Возраст костей определен: они датируются XIX-XVIII веком до нашей эры, – уточняет младший научный сотрудник Сарыаркинского археологического института Евгений Дмитриев.
- Одно особо любопытное захоронение на Кызылтау содержало перевернутые кости – они, череп и челюсть лежали отдельно, плюс было семь сосудов вместо традиционных двух, бронзовый нож и женский накосник. Вы предполагали, что грабители побоялись трогать это место. Была ли там захоронена жрица, ведьма или другая представительница ритуальной сферы?
- Скорее всего, она была жрицей и точно относилась в ритуальной сфере, причем была довольно молодой. Дело в том, что в прямоугольной ограде, где было ее погребение, содержатся четыре захоронения, и все совершены в каменных ящиках. Первое – грабленое, второе – тоже, третье – попытка ограбления, четвертое – грабленое. Третье – как раз место захоронения жрицы. То есть, воры залезли, что-то увидели, и ушли: плита здесь была сдвинута, череп не на месте, и была, вроде как, даже частичная кремация. Но украшения есть, бронзовый нож, вся посуда – все целое. То есть, что-то остановило воров. Возможно, испугались, а может, грабителей прогнали... Напомню, что в Костанайской области есть похожие погребения: там нашли женские накосные украшения и 14 сосудов.
- Выпускаются ли сборники и материалы по итогам сезонов раскопок?
- Выпуск сборников – дело небыстрое. Результаты исследований сразу не публикуются: материал нужно обрабатывать хотя бы в течение года, прежде чем что-то обнародовать. Керамику, например, сначала нужно разобрать, помыть, высушить, почистить, склеить. Нужно описать вещевой инвентарь – где что найдено. То есть, это большая предварительная работа, поэтому зимой мы не скучаем. После этого, когда материал обработан и есть, что о нем сказать, пишутся статьи, но и они не выходят сразу же: Если это серьезный журнал, там идет рецензирование, и ждать публикации приходится от года до двух.
В то же время, на научных конференциях такие материалы можно обнародовать раньше, чтобы научное сообщество знало, что, как и где исследуется. Такие конференции проходят в Казахстане – у нас есть Маргулановские чтения, которые будут в апреле. Туда съезжаются археологи со всего Казахстана, из дальнего и ближнего зарубежья.
- Исследования в нашей области ведутся археологической группой КарГУ им. Е.А. Букетова, финансовую поддержку оказывают управление культуры, архивов и документации и акимат Карагандинской области. Как Вы набираете команду для раскопок?
- У нас несколько экспедиций, и такие поездки – это, во-первых, практика для студентов. Обычно мой коллега Сагындык Жаумбаев вывозит ребят в поселение Алат в Кентском горном массиве, Виктор Варфоломеев – тоже. А поскольку оба моих коллеги работают на факультете, я беру тех, кто остается. В моей команде также – выпускники, уже практикующие в школах или вузах, с нами могут поехать даже старшеклассники школ. Им должно быть 16 лет, человек должен быть в состоянии держать лопату и работать в полевых условиях, хотя в лагере у нас всегда все есть. Конечно, экспедиция – это и воспитательный момент: те, кто съездил, впоследствии поддерживают друг с другом связь, видятся. Мы стараемся, чтобы члены команды ездили с нами постоянно, но работа у нас сезонная, и мы не можем принять на год, скажем, 20 человек. По возможности принимаем людей из сельской местности: они места отлично знают, и работают хорошо. В команду могут прийти даже временно нетрудоустроенные или те, кто собирается в армию, не поступил в вуз и хочет просто быть полезным. Здесь есть возможность от всего отвлечься и заработать, иметь дело с тайной, загадкой, для которой, правда, понадобится терпение.
- Есть ли в профессии археолога свои приметы?
- Их немного, но мы их все же соблюдаем. Например, нельзя вслух говорить «находка» пока не ясно, что найдено. Еще одна примета – не стоит заранее брать футляры для находок: можно ничего не найти. Бывают у нас, кроме того, удачливые люди – среди них могут быть и новички: если человек едет в экспедицию с нами – находка обеспечена.
- В одном из своих интервью Вы отмечали, что у нас имеет место нехватка оборудования для точного анализа и говорили, что нужна современная лаборатория и специалисты, которые будут работать с такой техникой. Изменилось ли что-то с прошлого года? Что сейчас есть, а чего по-прежнему не хватает?
- Радиоуглеродные исследования, которые позволяют точно определить возраст объекта, мы делаем в Ирландии, Румынии или Польше. Эти затраты нам по плечу. Специалисты укладываются в сроки, работу выполняют качественно, претензий к ним нет, связь налажена. Если говорить о такой лаборатории у нас – это все-таки очень сложная техника, надо не только ее купить, но и «приручить», а еще лаборатория ведь должна окупиться... Но я не знаю, насколько это окупаемо: техника сейчас развивается стремительно. Радиоуглерод определяет возраст костей, дерева, керамики, но все упирается в финансы. Работа с такой лабораторией зависит не от объема находок, а от финансирования. Поэтому мы специально подсчитываем, сколько нужно средств, чтобы не переборщить, хотя у некоторых организаций есть свои требования: им нужно отправить на исследование не менее 10 образцов.
- А какого оборудования не хватает именно «в поле»? Или здесь все хорошо?
- У нас есть квадрокоптер. Сейчас очень полезны геосканеры, позволяющие визуально изучить местность там, где мы бессильны: измерить глубины, выявить разницу грунтов. В Новосибирске придумали новинку, которую делают сами: там ученые пользуются аэрокомплексом для магнитной съемки в томографическом формате для поиска объектов, визуально не фиксируемых в рельефе беспилотником. Может быть, в этом году – мы предварительно общались – нам обеспечат первые пробы такого устройства. Если получим интересные результаты, сможем думать и о более тесном сотрудничестве.
- Как археологи определяют свои планы на будущий сезон раскопок?
- Планы наши определяются примерно за год до начала очередного сезона: мы готовим обоснования, их рассматривает руководство. Финансовую поддержку, как и прежде, нам оказывают управление культуры, архивов и документации и акимат Карагандинской области. Планы на будущий сезон, конечно, уже есть, их много, но пока широко о них говорить еще рано.



vk
facebook
twitter
ok
mail.ru
instagram
youtube
Хабарландырулар
Ауа райы
Медиа
Анықтамалық





