Тарифтердің өсуі немесе коммуналдық құлдырау? Қазақстан қандай таңдау алдында тұр

Сурет: ekaraganda.kz

25 Желтоқсан, 202516:07 BAQ.KZ

Қазақстандағы коммуналдық және энергетикалық инфрақұрылымның тозуы халықтың өмір сүру сапасына ғана емес, экономиканың тұрақтылығына да тікелей әсер ететін жүйелі сын-қатерге айналды. Сарапшылар ескертеді: желілерді жаңартуға ауқымды инвестициясыз ел апаттылықтың өсуін, қуат тапшылығын және әлеуметтік шиеленіс тәуекелдерін күтеді, деп хабарлайды BAQ.KZ.

Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу комитетінің хабарлауынша, жинақталған проблемаларға жауап ретінде 2025-2029 жылдарға арналған "энергетикалық және коммуналдық секторларды жаңғырту" ("МЭКС") ұлттық жобасы болды. Ол нүктелік жөндеуді емес, жылу, электр, су және кәріз желілерін кешенді жаңартуды қарастырады. Мақсат-тозу деңгейін, апаттылықты азайту және негізгі коммуналдық қызметтерді үздіксіз қамтамасыз ету.

Тақырып бойынша сілтемелерБүгін, 13:04ҚР сауда министрі жаңа жылдық үстелге қанша ақша жұмсайды

Ұлттық жобаның параметрлеріне сәйкес, 2029 жылға қарай физикалық тозу деңгейі төмендеуі тиіс:

- жылумен жабдықтауда-52% - дан 42% - ға дейін%;

- электрмен жабдықтауда-76% - дан 45% - ға дейін%;

- сумен жабдықтауда-40% - дан 33% - ға дейін%;

- су бұруда-56% - дан 41% - ға дейін.

Сондай-ақ 18,2 мың МВт жаңа энергетикалық қуаттарды іске қосу, желілерді жаңғырту және 45 кәріз тазарту құрылыстарын салу жоспарлануда.

Негізгі мәселе — қаржыландыру көздері. Халықаралық тәжірибе көрсетеді: коммуналдық инфрақұрылымды тұрақты жаңарту ойластырылған тарифтік саясатсыз мүмкін емес. OECD сияқты ұйымдар тарифтер өз алдына мақсат емес, инвестиция тарту құралы екенін атап көрсетеді.

Мұндай тәсіл бірқатар елдерде жүзеге асырылуда. Ұлыбританияда коммуналдық тарифтердің өсуі желілерді жаңартуға арналған инвестициялық бағдарламалармен тікелей байланысты. АҚШ-та төлемдердің өсуі тозған құбырларды ауыстыру және тазарту қондырғыларын жаңарту үшін қолданылады, ал Өзбекстанда тарифтік реформа халықтың осал топтары үшін өтемақылармен бірге жүреді.

Ірі экономикаларда да тұрақты қаржыландырусыз инфрақұрылымдық тапшылық дағдарыстарға әкеледі. АҚШ-та су инфрақұрылымына инвестициялардың жинақталған тапшылығы жүздеген миллиард долларға бағаланады, ал Ресейде тарифтердің өсуі коммуналдық шаруашылықты жаңғыртудың ауқымды бағдарламаларымен түсіндіріледі.

Қазақстанда билік тарифтердің өсуі атаулы әлеуметтік қолдаумен қатар жүруі тиіс екенін атап өтті. Елде реформалардың салдарын жеңілдету үшін халықтың әлеуметтік осал топтарына өтемақы төлеу тетіктері қолданылуда.

Сарапшылар келіседі: таңдау тарифтердің өсуі мен статус-квоның сақталуы арасында емес, бүгінде басқарылатын модернизация мен болашақта коммуналдық күйреу қаупі арасында. Уақтылы емес шешімдер апаттар мен ресурстар тапшылығы жағдайында бағаның күрт және әлеуметтік ауыр өсуіне әкелуі мүмкін.