Қазақстанда азаматтар мен шетелдіктердің жасырын табыстары жаңаша ескерілетін болады

Өткен жылдың соңында ВАП көлеңкелі экономикаға қарсы күрес бойынша мемлекеттік саясаттың тиімділігіне аудит жүргізді. Тексеру көрсеткендей, жасырын және заңсыз кірістерді есептеудің қолданыстағы әдістері ескірген және көлеңкелі ақшаның көптеген нақты көздерін ескермейді. Осыған байланысты Ұлттық статистика бюросына оларды қайта қарау және айтарлықтай пысықтау тапсырылды.

"Нәтижесінде бақыланбайтын экономиканы бағалау әдістемесі жаңартылды. Бұрын ол білім беру, денсаулық сақтау және демалыс салаларын толық қамтымаған. Енді осы бағыттар бойынша есептеу алгоритмдері өзектендіріліп, толықтырылды", - делінген хабарламада.

Жасырын кірістерді есепке алудың жаңа тәсілдері де енгізілді:

• қайта сату үшін тауарлар әкелетін жеке тұлғалар;
• мал өсірумен, ет сатумен, картоп және майлы дақылдар өсірумен айналысатын ауыл шаруашылығы өндірушілері;
• демалыс және ойын-сауық, автокөлік жуу қызметтерін ұсынатын кәсіпкерлер;
• Қазақстан аумағында табыс табатын шетел азаматтары.

Мұның бәрі ресми статистикаға қанша кіріс түспейтінін дәл бағалауға мүмкіндік береді және осылайша көлеңкеге түседі.

Сонымен қатар, заңсыз қызмет көлемін бағалау әдістемесіне үлкен өзгерістер енгізілді.

Онда жаңа факторлар ескеріліп, дәлсіздіктер түзетілді:

• тыйым салынған заттардың қолданыстағы тізбесі бойынша синтетикалық есірткі айналымының есебі қайта қаралды;
• нашақорлар саны туралы деректер көздері нақтыланды;
• есірткі тауарларын өндіру есебі қайта қаралды;
• заңсыз ағаш кесу, браконьерлік және балық өндіру бойынша санау формулалары түзетілді;
• контрафактіні, жалған тауарларды және қарақшылық көшірмелерді алу бойынша деректер көздері нақтыланды.

"Шағын кәсіпорындар бойынша деректер жинауды түзету жеке бағытқа айналды. Бұрын олардың автомобиль саудасы мен жөндеудегі қызметі таңдамалы түрде ескерілетін, енді статистика толығымен жиналады. Бұл бақыланбайтын экономиканың есептеулеріндегі бұрмалануларды жою үшін қажет", - деп хабарлады ВАП.

Палата қабылданған өзгерістер мемлекетке көлеңкелі экономиканың ауқымын дәлірек бағалауға және алынған мәліметтер негізінде "неғұрлым уақтылы және тиімді ден қою шараларын" қабылдауға мүмкіндік беретінін атап өтті.