Қазақстанның қандай су объектілерінің ерекше мемлекеттік маңызы бар

Фото: Еламан Тұрысбеков / Kazinform

31 Тамыз, 202519:01

«Казинформ»

Үкіметтің қаулысымен Ерекше мемлекеттік маңызы бар су объектілерінің тізбесі және олардағы шаруашылық қызмет режимдері бекітілді, деп хабарлайды kazinform агенттігінің тілшісі.

Тізімге елдің барлық аймақтарының жер үсті және жер асты су объектілері кіреді.

Жер үсті су объектілеріне мыналар жатады:

Каспий теңізі;
Арал теңізі;
Балқаш көлі;
Зайсан көлі;
Алакөл көлдері жүйесі;
Ертіс өзені;
Жайық өзені.

Жерасты су объектілеріне, атап айтқанда Алматыда:

Алматы жер асты сулары кен орны;
жер асты суларының кен орны тау алыбы (Малоалматинское).

Бұдан басқа, қаулымен ерекше мемлекеттік маңызы бар су объектілерінде шаруашылық қызмет режимдері белгіленген.

Мәселен, өңірдің қоршаған ортасына және экономикасына үстем әсер ететін табиғи табиғи су объектілері, оның ішінде жекелеген өңірлерді ауыз сумен жабдықтау үшін пайдаланылатын немесе ауыз судың негізгі көзі ретінде пайдаланылуы мүмкін жерасты суларының кен орындары мен учаскелері ерекше мемлекеттік маңызы бар су объектілері деп танылады.

Ерекше режимді енгізу мақсаттары

су ресурстарын басқару жүйесін қалыптастыру, әрбір ЖББО және оның бассейнінің табиғи ерекшеліктеріне, Су шаруашылығы саясатына және экономикалық жағдайларға сәйкес келеді;
экологиялық нормативтердің сақталуын қамтамасыз ету және антропогендік жүктемені бақылау;
су ресурстарына әсер ететін жағымсыз табиғи процестердің алдын алу.

Жер үсті ВОГЗ-дағы шектеулер

Тыйым салынады:

жер асты суларына іздеу-бағалау жұмыстарын және оларды алуды, барлау немесе өндіру жөніндегі операцияларды қоспағанда, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу
Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы көмірсутектер, сондай-ақ ас тұзын, емдік балшықтарды іздестіру, өндіру;
радиоактивті және улы заттармен, қатты тұрмыстық және өндірістік қалдықтармен, улы химикаттармен, тыңайтқыштармен, қатты және сұйық түрдегі мұнай, химиялық өнімдермен ластану және бітелу;
рұқсат етілген төгінділер нормативтеріне дейін тазартылмаған сарқынды суларды ағызу;
бекітілген су режимі мен арнайы су пайдалануға рұқсатсыз суды алу немесе пайдалану;
ауыл шаруашылығы жануарларын шомылу және санитарлық өңдеу;
су ресурстарын қорғау және пайдалануды реттеу жөніндегі бассейндік су инспекциясының келісімінсіз құрылыс қызметіне, ауыл шаруашылығы жұмыстарына, ұңғымаларды бұрғылауға, жер үсті су объектілерін санациялауға және өзге де жұмыстарға байланысты жұмыстарды жүргізу;
пайдаланудан шығарылған (бүлінген) кемелерді және өзге де жүзу құралдарын, көлік құралдарын (олардың тетіктері мен бөліктерін) көму.

Қазақстан Республикасы Су кодексінің 86-бабының 2-тармағында айқындалған жағдайларды қоспағанда, жер үсті ЖҚБЖ су қорғау белдеулері шегінде шаруашылық қызметтің кез келген түріне, сондай-ақ шаруашылық және өзге де қызметті жүргізу үшін жер учаскелерін беруге жол берілмейді.

Су қорғау аймақтарында:

ластануды және бітелуді болдырмайтын құрылыстармен және құрылғылармен қамтамасыз етілмеген жаңа және реконструкцияланған объектілерді пайдалануға беру
жер үсті су объектілері, су қорғау аймақтары мен белдеулері;
автожанармай құю станцияларын, мұнай өнімдерін сақтауға арналған қоймаларды, техникалық байқау, қызмет көрсету, жөндеу және жуу пункттерін орналастыру және салу
көлік құралдары мен ауыл шаруашылығы техникасы;
тыңайтқыштарды, пестицидтерді, улы химикаттарды, көңді сақтауға және оларды қолдануға арналған қоймалар мен алаңдарды орналастыру және салу (су қорғау аймағында мәжбүрлі санитариялық өңдеу жүргізу қажет болған кезде аз және орташа уытты тұрақсыз пестицидтерді қолдануға жол беріледі);
қатты тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтар үйінділерін орналастыру және орналастыру;
зираттарды орналастыру;
жүктеме нормасынан асатын ауыл шаруашылығы жануарларын жаю, мал шаруашылығы шаруашылықтарын, сою алаңдарын (ауыл шаруашылығы жануарларын сою алаңдарын), мал қорымдарын (биотермиялық шұңқырларды), пестицидтердің арнайы қоймаларын (көмінділерін) және олардың ыдыстарын орналастыру;
сарқынды сулардың жинақтағыштарын, сарқынды сулармен суару алқаптарын, сондай-ақ жер үсті және жер асты суларының радиациялық, химиялық, микробиологиялық, токсикологиялық және паразитологиялық ластану қаупін туғызатын басқа да объектілерді орналастыру.

Жерасты ВОГЗ қорғау үшін мынадай шарттар сақталады:

жер асты суларының су жинау құрылыстарын пайдаланатын жеке және заңды тұлғалар жер асты суларының деңгейі мен сапасына мониторинг жүргізуді қамтамасыз етеді, қорлары ауыз сумен жабдықтау үшін бекітілген Жерасты суларының кен орындары мен учаскелерінде санитарлық қорғау аймақтарын ұйымдастырады;
егер бұл жер асты суларының жай-күйіне әсер етсе немесе әсер етуі мүмкін болса, жерді тазартылмаған ағынды сулармен суаруға жол берілмейді;
ауыз сумен жабдықтау үшін пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкін жер асты суларының кен орындары мен учаскелерінің контурларында жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге, радиоактивті және химиялық қалдықтардың көмінділерін, қоқыс үйінділерін, зираттарды, мал қорымдарын (биотермиялық шұңқырларды) және жер асты суларының жай-күйіне әсер ететін басқа да объектілерді орналастыруға жол берілмейді.

Тақырып бойынша сілтемелер31 Тамыз"Таза Қазақстан "бастамасы аясында 1,3 млрд-тан астам көшет отырғызылды

Қаулы 2025 жылғы 6 тамызда күшіне енеді.