Тегін медициналық тексеруге арналған әлеуметтік демалыс: бұл не және оны қалай алуға болады

Әлеуметтік демалыс 30 жастан 76 жасқа дейінгі қазақстандықтарға үш күн ішінде медициналық скринингтен тегін өтуге мүмкіндік береді. Мұндай алдын-алу ауыр ауруларды уақытында анықтауға және мүгедектікке, тіпті өлімге әкелуі мүмкін ауыр асқынуларды болдырмауға көмектеседі. Әлеуметтік демалыс құқығы Еңбек кодексінде бекітілген, сондықтан жұмыс беруші оны беруге міндетті.

Әлеуметтік демалыс аясында қандай емтихандар бар

Скринингтік тексерулерге жүрек-қан тамырлары аурулары (артериялық гипертония, жүректің ишемиялық ауруы), қант диабеті, глаукома, онкологиялық аурулар — сүт безі обыры, жатыр мойны обыры, колоректальды қатерлі ісік, В және С вирустық гепатиттері және цереброваскулярлық бұзылулар жатады.

2025 жылға дейін ОНКОСКРИНИНГТЕР МӘМС пакеті шеңберінде сақтандырылушыларға ғана қолжетімді болды. Алайда, медициналық қызмет көрсету тәртібі қайта қаралғаннан кейін олар тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемінің пакетіне (ТМККК) ауыстырылды және енді сақтандыру мәртебесіне қарамастан барлық қазақстандықтарға қолжетімді.

"Бүгінде Қазақстандағы скринингтердің көпшілігі ТМККК шеңберінде өткізіледі. Мысалы, қан айналымы жүйесі мен қант диабеті ауруларына тексерулер осы пакетке толығымен енгізілген. Президенттің тапсырмасы бойынша 2025 жылдан бастап онкоскринингтердің барлық кезеңдері ТМККК-ға ауыстырылды. Бұл тексерулердің қолжетімділігін, сабақтастығын сақтауға және көмек көрсетудегі олқылықтарды болдырмауға мүмкіндік береді",-деді ҚР ДСМ с.Қайырбекова атындағы Ұлттық денсаулық сақтауды дамыту ғылыми орталығының (ҚР ДСМ ҰҚШҰО) бастапқы медициналық-санитарлық көмек орталығының басшысы Әсел Хасенова Kazinform тілшісіне.

Скринингтен өту қажеттілігін учаскелік дәрігерлер анықтайды. Олар пациенттерге қоңырау шалады немесе 1414 арқылы, сондай-ақ Damumed және Zhetysu 109 мобильді қосымшалары арқылы хабарлама жібереді.

Жыл сайын алғашқы медициналық-санитарлық көмек жыл соңына дейін барлық жоспарланған пациенттерді тексеруден өткізу үшін мақсатты жас топтарын қамтуды жоспарлап отыр. Бұл Қазақстан бойынша орта есеппен үш миллионға жуық адам, деп қосты Әсел Хасенова. Мұндай мүмкіндікке қарамастан, скринингтен өту үшін әлеуметтік демалысты аз адамдар пайдаланады.

№ 10 қалалық емхананың жалпы практика дәрігері Жансая Қалилаева күн сайын 30-ға жуық науқасты скринингтік тексеруге шақыратынын атап өтті. оларға жеке қоңырау шалу. Алайда, емтиханға тек 10-15 адам келеді.

"Мұндай статистиканың басты себебі-адамдар жұмыстан босатылмайды", - деп атап өтті ол.

Әлеуметтік демалыс берілмеді: жұмыс беруші жауапкершілікке тартыла ма

ҚР Еңбек кодексінің 87-бабы 1-тармағының 2-тармақшасына сәйкес әрбір қызметкер скринингтік зерттеулерден өту үшін жыл ішінде үш жұмыс күніне дейін әлеуметтік демалысқа құқылы.

Еңбек министрлігінің мәліметтері бойынша, егер жұмыс беруші қызметкерге әлеуметтік демалыстан бас тартса, қызметкер еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның аумақтық бөлімшесіне (еңбек инспекциясына) жүгінуге құқылы.

"ҚР Еңбек кодексінің 88-бабына сәйкес, демалыстарды, оның ішінде әлеуметтік демалыстарды беруден бас тарту әкімшілік жауапкершілікке әкеп соғады: айыппұл мөлшері кәсіпкерлік субъектісінің түріне байланысты 20 — дан 100 АЕК-ке дейін (400 мың теңгеге дейін) құрайды", - деп түсіндірді ҚР Еңбек министрлігі Мемлекеттік еңбек инспекциясы комитетінің мемлекеттік еңбек инспекторы Шолпан Молдабекова.

Тегін, бірақ қызығушылықсыз

Бір жыл ішінде мыңға жуық скринингтік тексерулердің ішінде дәрігерлер емханада әртүрлі аурулардың 10-60 жағдайын анықтайды. Жансая Қалилаева атап өткендей, көптеген пациенттер өз денсаулығын бақыламайды: кейбіреулерінде симптомдар жоқ, ал басқалары аурудың өршуіне мүмкіндік беретін тексерулерді кейінге қалдырады.

"Адамдардың өздеріне қамқорлық жасай алмайтыны, кездесуге келмейтіні және тексеруден өтпейтіні ұят, дегенмен мұның бәрі ТМККК шеңберінде тегін. Бұл үшін аурухана қажет емес. Бұл біздің денсаулығымыз — егер ауру ерте анықталса, емдеу тиімді және дамыған процесті емдеу өте қиын", - деді жалпы тәжірибе дәрігері.

Үш күндік әлеуметтік демалысты бір жыл ішінде пайдалануға болады: мысалы, бірінші күні науқас тест тапсырды, бір аптадан кейін нәтижелер дайын, ал қалған күндерді қосымша тексерулер үшін алуға болады.

Егер скрининг кезінде адамның денсаулығына байланысты проблемалар табылса, ол қосымша тексеруге немесе тар маманға жіберіледі. Диагноз расталған кезде емдеу және бақылау тағайындалады. Егер ауытқулар болмаса, науқас денсаулығының жақсы екендігін растайды және аурудың алдын-алу бойынша ұсыныстар алады.