Неліктен Қазақстанда ресми түрде жалақы алу тиімдірек

МКД Қазақстанда еңбек қатынастары тиісті түрде ресімделмеген кезде бейресми жалақы төлеу тәжірибесі әлі де кең таралғанын атап көрсетеді. Қызметкерлер барлық ықтимал тәуекелдер мен ұзақ мерзімді салдарларды ескермей, бұған жиі келіседі. Ресми жалақыдан бас тарту қызметкерді әлеуметтік қорғаудан, зейнетақы жинақтарынан және қиын өмірлік жағдайларда мемлекеттік көмек алу мүмкіндігінен айырады.

"Конвертте" жалақы төлеудің екі негізгі әдісі бар: бөлігі ресми түрде төленеді, ал қалғаны қолма – қол төленеді; немесе қызметкер мүлдем ресімделмеген және барлық соманы бейресми түрде алады.

"Жұмыс беруші бұл қызметкерге пайдалы деп дау айтуы мүмкін, өйткені салықтар мен әлеуметтік төлемдердің болмауына байланысты "қолында" көп ақша қалады. Алайда, бұл қате түсінік: мұндай схема тек жұмыс берушіге пайдалы және ең алдымен қызметкердің өзіне зиян тигізеді", - делінген хабарламада.

Ресми жұмысқа орналасу зейнетақы жинақтарының қалыптасуына, неғұрлым тиімді шарттарда кредиттерге (оның ішінде ипотека мен автокредиттерге) қол жеткізуге, аурухана парақтары бойынша төлемдер мен демалыс төлемдеріне, сондай-ақ еңбекке қабілеттілігінен айырылған жағдайда жәрдемақыларға кепілдік береді. Бейресми жұмыспен қамту қызметкерді ай сайынғы зейнетақы жарналарынан айырады, бұл зейнеткерлік жаста қаражаттың жетіспеушілігіне әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, бейресми жұмыс өтілі ескерілмейді, бұл мемлекеттің базалық зейнетақысының мөлшеріне әсер етеді.

Сондай-ақ, МКД-да айтылғандай, тұрақты аударымдардың болмауы несие алуды қиындатуы мүмкін және еңбекке жарамсыздық жағдайында жәрдемақы мөлшері ресми кіріске байланысты болады. Бейресми жұмысқа орналасу сонымен қатар қызметкердің демалыс төлемдерін алу құқығынан айырады.

Ресми жұмысқа орналастыру әлеуметтік кепілдіктерді қамтамасыз етеді: жұмыстан босату немесе қысқарту кезіндегі төлемдер, жұмысынан айрылу бойынша жәрдемақылар, МӘМС шеңберінде декреттік төлемдер және медициналық қызмет көрсету.

Жұмыс берушілер МӘСҚ-да қызметкерлер үшін әлеуметтік аударымдар жасайды, бұл жұмыстан босатылған, жұмысынан айырылған немесе декреттік демалыста болған жағдайда қаржылық қолдау алуға құқық береді. Ресми тіркеусіз қызметкер бұл төлемдерге қол жеткізе алмайды.

МӘМС жүйесіне қатысу тегін медициналық қызмет көрсетуді қамтамасыз ете отырып, тұрақты аударымдар кезінде ғана мүмкін болады. Бейресми жұмыс істейтін әйелдер жүктілік және босану бойынша ең төменгі мемлекеттік төлемдерді, сондай-ақ бала күтімі бойынша жәрдемақыларды ала алады.

Әрбір қызметкер портал арқылы жалақыдан міндетті төлемдерді аударудың толықтығын тексере алады eGov.kz, БЖЗҚ Жеке кабинеті, салық төлеушінің кабинеті сайтта kgd.gov.kz және E-salyq azamat қосымшасының көмегімен.