Президент рақымшылық туралы Заңға қол қойды

Мемлекет басшысы қылмыстық-атқару жүйесін жетілдіру үшін шаралар қабылдау қажет екенін ерекше атап өтті.

"Үш жыл бұрын жалпыұлттық референдум өтті, онда азаматтардың көпшілігі Конституцияға енгізілген түзетулерді қолдады. Реформа нәтижесінде елдің саяси құрылымы түбегейлі қайта құрылды. Ауқымды өзгерістер адам құқықтарын қорғау жүйесіне де әсер етті. Конституциялық сот құрылды. Адам құқықтары жөніндегі уәкіл конституциялық мәртебе мен кеңейтілген құзыреттерді алды. Өлім жазасы біржола жойылды. Бұл біздің Конституциямыздың гуманистік рухына толық сәйкес келеді, ол адамды, оның өмірін, құқықтары мен бостандықтарын жоғары құндылықтар деп жариялайды", - деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Президент 2025 жылы Қазақстанда Негізгі Заңның 30 жылдығын атап өтетінін еске салды.

Оның айтуынша, тарихи мерейтойға байланысты құқық қорғау құрылымдары, депутаттар мен құқық қорғаушылар сотталғандарға рақымшылық жасау туралы бастамалар көтерген.

"Тиісті заңға Парламент қарады және оған мен қол қойдым. Алдағы рақымшылық 15 мыңнан астам сотталушыға әсер етеді. Олардың екі мыңға жуығы бас бостандығынан айыру орындарынан оралады, қалғандары жазалау мерзімін қысқартады. Әңгіме ауырлығы төмен және орташа қылмыстар жасаған адамдар туралы, ең алдымен әлеуметтік осал санаттардан: балалары бар әйелдер, қарттар, кәмелетке толмағандар және басқа да азаматтар туралы болып отыр", - деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Қасым-Жомарт Тоқаев бұл қоғамға тезірек оралуға көмектесуге шақырылған ақымақ адамдарға жасалған үлкен қадам екеніне сенімді.

"Әл-Фарабидің сөзімен айтқанда, мейірімділік – ізгі халықтың ажырамас қасиеті", - деді Қасым-Жомарт Тоқаев

Тоқаев бұл акт мемлекеттің заңды бұзған адамнан бас тартпайтынын, бірақ оған түзету жолына түсуге көмектесетінін атап өтті:

"Осылайша, әділетті қоғамда сот әділ де, ізгілікті де болуы керек. Сонымен қатар, рақымшылық жүйелі шешім емес, бір реттік шара екенін түсіну керек".

Сонымен қатар, президент бүгінгі таңда қылмыстық-атқару жүйесін елеулі реформалау қажеттілігі туындағанын айтты.

Ол сотталғандарды қоғамнан оқшаулау ғана емес, оларды қайта тәрбиелеуге бағытталуы керек. Оларды заң мен тәртіп құндылықтарын сақтауға және қоғамға қайта кіруге ынталандыратын прогрессивті тәсілдер енгізілуі керек.

"Мысалы, кейбір елдерде жазасын өтеп жатқан адамдар, егер оларда шағымдар болмаса, оқудан өтсе, спорттық және мәдени іс-шараларға қатысса, "қамау мерзімін қысқартуға арналған кредиттер" деп аталатындарды ала алады. Үкімет Бас прокуратурамен бірлесіп осы мәселені егжей-тегжейлі пысықтауы қажет. Шетелдік озық тәжірибені зерделеп, отандық сарапшыларды қатыстырыңыз",-деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Тоқаевтың айтуынша, сотталғандарды бостандықта толыққанды өмір сүруге дайындаудың тағы бір тиімді тәсілі - олардың жұмыспен қамтылуы.

"Мұнда да нақты шешімдерді қажет ететін мәселелер бар. Осы мүмкіндікті пайдалана отырып, біздің бизнесмендерді қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінің жанынан түрлі өндірістер ашу мүмкіндігін қарастыруға шақырғым келеді. Мұндай өзара тиімді серіктестік шетелде кең таралған. Тапқан ақшасы сотталғанды босатқаннан кейін аяғына тұруға, ал алған дағдылары - лайықты жұмыс табуға мүмкіндік береді",-деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Жалпы, президент соңғы бөлімде атап өткендей, бизнес қылмыстық-атқару жүйесімен әртараптандырылған ынтымақтастықтың бар мүмкіндіктеріне мұқият қарау керек.

Мысалы, еліміздегі ірі компаниялардың бірі өз қаражаты есебінен Алматыда кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға арналған заманауи тәрбие мекемесін салуда:

"Үкімет бұл тәсілді кеңейтіп, басқа компанияларды тартуы керек".