2024 жылы Қазақстан бюджеті 609 млрд теңгені алмаған

Мәселен, 2024 жылы бюджеттің кіріс бөлігін атқару бойынша 16,1 трлн теңге көлемінде бекітілген жоспар 2 трлн теңгеге (12%) 14,1 трлн теңгеге дейін қысқартылғаны атап өтілді. Алайда, жыл қорытындысы бойынша бұл көрсеткішке де қол жеткізілмеді-орындалмау сомасы 609 млрд теңгені құрады.

Негізгі кіріс көзі салық түсімдері болып қала береді. Олар 62,7% немесе 12,3 трлн теңгені алады. Бұл ретте 2023 жылмен салыстырғанда олардың үлесінің 5,1% - ға немесе абсолютті мәнде 604,6 млрд теңгеге қысқаруы байқалады.

Республикалық бюджет шығыстарының жартысына жуығы Ұлттық қордан берілетін трансферттер және алынатын қарыз қаражаты есебінен жабылады.

"Қаржыландырудың басқа көздеріне тәуелділіктің артуы қаржылық тұрақтылықты төмендетеді және бюджеттің атқарылуына байланысты проблемаларға алып келді: республикалық бюджеттің қолма - қол ақшаны бақылау шотында қаражаттың жетіспеуіне байланысты 2024 жылы 422 млрд теңге игерілмеген", - деп хабарлады ВАП.

Сондай-ақ, 2024 жылы кіріс бөлігінің бюджеттік параметрлерінің болжамына үш рет өзгерістер енгізілгені атап өтілді, бұл жоспарлардың орындалу проблемаларын көрсетеді. Нәтижесінде, тіпті пессимистік сценарий бойынша да кірістер болжамының орындалуы қамтамасыз етілмеді.

Республикалық бюджет шығыстарына өзгерістер 13 рет енгізілді, бұл соңғы 5 жылдағы рекордтық көрсеткіш болып табылады. Нәтижесінде бюджеттің шығыс бөлігінің 26% - ы (6,2 трлн теңгеге) қайта қаралды.

2024 жылдың негізгі трендтерінің бірі инвестицияларды қаржыландыру құрылымындағы өзгеріс болды. Бюджеттің меншікті инвестицияларының 257 млрд теңгеге немесе 7% - ға төмендеуі байқалады.

Сонымен қатар, 2024 жылы өңірлерге бюджеттен жалпы 7 трлн теңге аударылды. 912 жобаны жүзеге асыру жоспарланған болатын. Алайда, әкімдіктердің мәліметінше, жыл қорытындысы бойынша 449 жоба немесе 49% ғана аяқталды.

Өткен жылы ВАП 27 аудиторлық іс-шара өткізді. 862 млрд теңгеге бұзушылықтар анықталды, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 65% - ға артық. Бюджетке 135 млрд теңге қайтарылды. Аудиторлық тексеру материалдары бойынша 175 жеке және заңды тұлға әкімшілік жауапкершілікке, 198 тұлға тәртіптік жауапкершілікке тартылды.

"Сонымен қатар, Үкіметтің 2024 жылғы бюджеттің атқарылуы туралы есебіне қорытынды шеңберінде жүргізілген ЖТҚ-ны кейінгі бағалау қорытындысы бойынша бюджеттік бағдарламаларды тиімсіз басқару 147 млрд теңгені құрады", - деп қорытындылады Нұрлан Нұржанов.