Судьяларды бағалаудың қазақстандық моделі халықаралық деңгейде тиімді деп танылды

Астанада Қазақстандағы сот төрелігі жүйесінің тиімділігін арттыру мәселелеріне арналған халықаралық дөңгелек үстел өтті. ҚР Жоғарғы Сотының судьясы, Сот төрелігінің сапасы жөніндегі комиссияның төрағасы Арыстанбек Стыбаев атап өткендей, елдегі судьялардың қызметін бағалау судьялар корпусының жұмысын талдауды судьялардың өздері жүзеге асыратын халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізіледі. Жоғарғы Сотта Сот төрелігінің сапасы жөніндегі Комиссия жұмыс істейді, ол алты жыл ішінде 2400-ден астам судьяның қызметін бағалады.

Реформа сот төрелігін жүзеге асыру сапасын зерттеуге бағытталған. Бағалау шеңберінде енді мыналар ескеріледі:

• сот актілерін жасау және процестерді жүргізу сапасы;
• сот актілерінің күшін жою және оларды өзгерту себептері;
• сот жүктемесі;
• қаралатын істердің күрделілігі.

Судьялар үш жыл жұмыс істегеннен кейін бірінші рет, содан кейін әр бес жыл сайын бағаланады. 20 жылдан астам тәжірибесі бар судьялар үшін ерекше жағдай жасалды — олар бағалаудан босатылды.

Адами факторды азайту үшін судьялардың жұмыс көрсеткіштерін автоматты түрде қалыптастыратын IT-құралдар енгізілді. Сондай-ақ сот әкімшілігінде сот төрелігінің сапасын бақылауға жауапты бөлімшелер құрылды.

— Біздің міндетіміз-судьялар корпусының кәсіби деңгейін арттыруға ықпал ету, өйткені азаматтардың соттарға деген сенімі олардың шешімдерінің сапасына байланысты. Судьяларды бағалау емтихан ретінде емес, әріптестерімен диалог ретінде қарастырылуы керек. Оның мақсаты-судьяларға көмектесу және кері байланыс алу. Бүгін дөңгелек үстел халықаралық әріптестерімізді әдістемемізбен таныстыру мақсатында ұйымдастырылды, - деп атап өтті Арыстанбек Стыбаев.

Ол жаңа бағалау жүйесі шетелде қызығушылық тудырғанын атап өтті.

"Әдістеме жоғары халықаралық бағаға ие болды және тиімді деп танылды. 2023 жылы ЕҚЫҰ шеңберінде алғаш рет Қазақстан судьяларына анонимді сауалнама жүргізілді, ол судьялардың жаңа модельге деген оң көзқарасын көрсетті. Жаңартылған жүйені әзірлеу кезінде Қазақстан Киев конференциясының халықаралық стандарттарына, еуропалық судьялардың Консультативтік кеңесінің ұсынымдарына, сондай-ақ ЕҚЫҰ мен БҰҰДБ үздік тәжірибелеріне сүйенді. 2024 жылы Әдістемеге тұжырымдамалық өзгерістер енгізілді: сот төрелігінің сапасына байланысты емес критерийлер алынып тасталды, бұл комиссияға тек негізгі көрсеткіштерге назар аударуға мүмкіндік берді", - деді Арыстанбек Стыбаев.

Дөңгелек үстелге судьяларды, ТМД елдерінің Жоғарғы соттары мен судьялар қауымдастығының басшылығын, сот төрелігінің сапасы жөніндегі Еуропалық Комиссияның және Сот әкімшілігі жөніндегі халықаралық қауымдастықтың (МАСА) өкілдерін, сондай-ақ АХҚО сот аппаратының қызметкерлерін, дипломаттарды, халықаралық ұйымдардың өкілдері мен сарапшыларды қоса алғанда, 100-ге жуық маман қатысты.