Оқиғалар лентасы

Кеше

20 желтоқсан

19 желтоқсан

Сауалнама

Бір уақыт белдеуіне ауысу сізге қалай әсер етті?

13% 1. Оң. Олар жақсы ұйықтай бастады.(348)
84% 2. Теріс. Мен бірдей жұмыс көлемін нашар басқарамын. Қыста мен күнді әрең көрдім.(2277)
3% 3. Мен айырмашылықты мүлдем байқамадым.(75)

Неліктен агроөнеркәсіпке бөлінген субсидиялар фермерлерге жетпейді

Коллаж: Kazinform

11 Ақпан, 202517:35

«Казинформ»

Қазақстандық аграршылар субсидиялар төлеудің кеш мерзімдеріне шағымданады. Олардың айтуынша, бұл егіс жұмыстарын уақтылы және сапалы жүргізуге мүмкіндік бермейді, деп хабарлайды kazinform агенттігінің тілшісі.

Өткен жылға субсидиялар әлі төленбеген

Павлодар облысында 1 385 шаруашылық астық өсірумен айналысады, оның 48-і ғана ірі болып саналады (жалпы санының 3,5%). Мемлекет бөлетін миллиардтаған долларлық субсидиялардың дәл жартысын осы 48 ірі шаруа қожалықтары алады. Мәселен, өткен жылы өңірге бөлінген 9,4 миллиард теңгеден 4,7 миллиард теңгеден астам қаражат алынды. Қалғаны 1337 фермерге бөлінді.

Тағы бір проблема – шаруалар өткен жылы тұқым, тыңайтқыш және гербицидтерді сатып алуға қолдау ретінде төленген 14,6 миллиард субсидия алған жоқ. Бұл проблемаға орта және шағын шаруашылықтар тап болды. Жыл соңында қолдау үмітімен берілген субсидияларға өтінімдер қайтарылған жағдайлар болды. Сонымен қатар, олар көбінесе барлық құжаттар ұсынылмайтындығына сілтеме жасайды. Фермерлерді таң қалдыратыны, өтінімдерді толтыру кезінде құжаттардың толық пакетін қабылдайтын мамандар ешқандай ескерту жасамайды.

"Болашақ-Жайма" ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативінің өкілдері өткен егіс маусымында ешқандай пайда таппағанын, керісінше шығынға ұшырағанын хабарлады. Кооператив басшысы Абылай Жүнісов өткен жылы бір келі бидайды 55-60 теңгеге сатқанын атап өтті. Нәтижесінде, шаруашылық жұмысшылардың жалақысына ақша табу қиынға соғады.

"Қазіргі уақытта субсидиялар біз сияқты орта және шағын шаруашылықтар үшін пайдасыз қарбаласқа айналды. Портал Gosagro.kz, ол арқылы субсидиялауға өтінімдер беріледі, көбінесе дұрыс жұмыс істемейді немесе біз қанша тырыссақ та, мерзімінде өтінім беруге үлгермейміз. Жауапты мекеме ақыр соңында субсидияларға ақша таусылды дейді. Өкінішке орай, құжаттарды өз бетінше жинайтын фермерлер субсидиясыз қалады, ал делдалдар, ірі шаруашылықтар қалталарын толтырады. Біз сияқты адамдар әрқашан резервте болады. Менің ойымша, бұл әділетсіздік. Фермерлерге кеңес беретін Жеделхаттардағы арналар жалған түрде бар. Олар жұмыс істемейді, кері байланыс жоқ", - дейді фермер.

уборка урожая, пшеница. АПК — Фото: Kazinform

Тақырып бойынша сілтемелер10 АқпанБұқар Жырау ауданының мал өсірушісі мемлекеттің қолдауымен шаруашылықты кеңейтуде

Қымбат техника

Бірақ субсидиялардың кешігуі ғана емес, фермерлер де алаңдатады. Баянауыл ауданында 600-ге жуық шаруа қожалығы бар, өткен жылы тек екеуі ғана несиеге жаңа техника сатып алған. Қалғандарының қымбат жабдықты сатып алу мүмкіндігі жоқ-несиені өтеуге қаражат жетіспейді. Сонымен қатар, аудандағы ауылшаруашылық техникасының 95% - дан астамы тозған. Төрт-бес жыл бұрын құны 4 миллион теңге болған МТЗ-80 тракторы қазір 2,5 есе қымбаттады. Астық өсірушілер армандаған заманауи егіс кешенінің бағасы 100 миллион теңгеден асты. Шағын шаруашылықтар мұндай шығындарды көтере алмайды.

"Өз мысалында: өткен жылы "Бюлер" сегіз доңғалақты егіс кешенін 80 миллион теңгеге несиеге сатып алдым. Қосымша тіркеме қондырғыларымен баға 100 миллионға жетті. Біз "ҚазАгроҚаржы"арқылы лизингке алдық. Субсидия өткен жылдың соңына дейін төленуі керек еді, бірақ ол әлі жоқ. Енді қаржы ұйымы жарнаны кешіктіргені үшін айыппұл төлейтінімді хабарлайды. Шынында да, мұндай жағдайларда белгілі бір шешімдер болуы керек. Біздің аудандағы "Алтынторлар" шаруа қожалығында да осындай проблема бар. Ауылшаруашылық техникасының құнын субсидиялай бастағаннан бері оның бағасы көтерілді. Біз субсидия төлегеннен гөрі техниканың бағасын төмендетуге тырысқан дұрыс деп санаймыз. Мен техникаға инвестициялық субсидия ғана емес, сонымен қатар күнбағыс тұқымына 2,5 миллион теңге субсидия ала алмаймын. Мен оларды өткен жылы Ресейде сатып алдым, өйткені отандық қымбат", - деп бөлісті Абылай Жүнісов.

Делдалдардың қулықтары

Мәжіліс депутаты, Қазақстан фермерлер қауымдастығының басқарма төрағасы Жигули Дайрабаев мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасы бойынша көктемгі егіске бөлінген 700 миллиард теңгені бөлу баяу жүріп жатыр деп есептейді.

"Фермерлер өз шығындарынан басқа, "азық-түлік келісім-шарт корпорациясы", "Даму" қоры, "Қазагроқаржы" және басқа да қаржы институттары алдында берешектері бар. Менің ойымша, олардың қиын жағдайын ескере отырып, бюджет қаражаты осы мәселені шешуге бағытталуы керек. Біздің Президент агрокешенді қаржыландыруды 1,5 триллион теңгеге дейін жеткізуді, оның ішінде ауыл шаруашылығы техникасының кемінде 8-10% - 4 450 миллиард теңгеге жаңартуды тапсырды. Биыл техника сатып алуға 200 миллиард теңге қарастырылған. Бірақ бізде министрліктер арасындағы келісу процестері ұзақ уақытқа созылады. Қыстың ортасында картоп қымбаттаған кезде бәріміз қайта өстік. Фермерлер қосымша пайда таппайды, бұл делдалдардың қулықтары. Бұдан қорытынды жасау керек: жауапты органдар ерікті бағаларды белгілеуді тоқтатып, тұтынушыларды алаңдататын делдалдарды жазалауы керек", – деді ол.

Неліктен экспорт өспейді

Мәжілістің Аграрлық мәселелер жөніндегі комитетінің мүшесі Нұржан Әшімбетов элиталық, өнімділігі жоғары тұқымдарды сатып алуға қаражаты жетпейтін және арзан тұқым сатып алып, нәтижесінде төмен өнім алатын шаруаларға басымдық беру керек деп санайды. Мұндай фермерлер субсидия ала алмайды.

"Шағын шаруашылықтарға жан-жақты кеңес беру жетіспейді. Құжаттамаға қатысты сұрақтар да бар. Жергілікті әкімдіктер мен жауапты ұйымдар бұған назар аударуы керек", - дейді депутат.

Оның пікірінше, шаруалар дақылдарды әртараптандыруды жалғастыруы керек, өйткені соңғы жылдары отандық бидайды экспорттауда қиындықтар туындауда.
Ресейде егіс алқаптары мен өнім көлемі өте үлкен, сәйкесінше оларда астық арзанырақ. Біздің шаруалар баға бойынша бәсекеге түсе алмайды.
Сондықтан көбірек майлы дақылдарды өсіру керек, шетелден сатып алушыларды іздеу керек.

"Бізде бидай тоннасына 90-100 мың теңге, ал күнбағыс тұқымы 150 мың теңгеден кем емес. Қытай оны бізден 250 мың теңгеден сатып алады. Бірақ өнімді өңдейтін отандық кәсіпорындардың жасырын лоббиі бар. Қазақстанда тек бес зауыт күнбағыс майын өндіреді. Олардың ұсынысы бойынша Үкімет күнбағыс тұқымының тоннасына 100 еуро көлемінде экспорттық кедендік баж салығын белгіледі. Бұл шаруалардың қосымша 55 мың теңге жұмсайтынын білдіреді. Нәтижесінде күнбағыс экспорты қымбаттайды. Біздің зауыттар әлі күнге дейін барлық күнбағысты толығымен өңдей алмайды, оның көп бөлігі қоймаларда қалады. Шаруашылықтар кедендік баж төлейді және шығынға ұшырайды", – деп толықтырды депутат.

Қиын мәселе

Павлодар облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Дархан Дощанов хабарлағандай, агроөнеркәсіптік кешенді қолдауға 2024 жылы 82 миллиард теңгеден астам қаражат, оның ішінде 32,2 миллиард субсидия жұмсалды.

"Әрбір шаруашылық өндіріс көлеміне байланысты субсидия ала алады, сондай-ақ жер көлемі бойынша шектеулер жоқ. Соңғы жылдары субсидиялар төлеу платформасына жаңалық енгізілді. Яғни, егер бюджетте ақша болмаса да, ауылшаруашылық субъектілері өз өтінімдерін жібереді. Сондықтан біздің күту парағымызда өткен жылдың қорытындысы бойынша 14,6 миллиард теңге сомасында субсидиялар бойынша берешек бар және ол ағымдағы жылдың қаңтар айынан бастап төленеді", – деді Дощанов.

Биылғы жылы өсімдік шаруашылығын қолдауға облыста 4,1 миллиард теңге көлемінде субсидиялар көзделген. Оларды алу үшін фермерлер мемлекеттік ақпараттық жүйе арқылы өтініш береді gosagro.kz. олардың "заңды тұлғалар" және "жеке тұлғалар"мемлекеттік дерекқорларымен өзара іс-қимыл нәтижесінде расталған дербес шоттары болуға тиіс. Субсидияланатын техника мен жабдыққа, құрылысқа арналған шығыстар расталуы тиіс. Өтінім басқармада тіркелген сәттен бастап 14 күн ішінде қаралады.

Осы жылдың қаңтар айында облыс аграрийлері несие бағдарламалары бойынша 2,5 миллиард теңге алды. Осы соманың 2,3 миллиард теңгесі "Кен дала-2" бағдарламасы бойынша ресімделді. Бұл туралы "Аграрлық несие корпорациясы" АҚ облыстық филиалының директоры Ардақ Танжарық мәлімдеді. Бірақ Екібастұз, Баянауыл, Тереңкөл, Май, Шарбақты аудандарының фермерлері аталған бағдарлама бойынша өтінім берген жоқ.

"Филиал басшысы ұсынған қажетті құжаттар пакетін қарап шыққаннан кейін біз шаруалар үшін нақты несие алу қиын іс екенін түсіндік", - деді Ардақ Танжарық.

Оның айтуынша, шаруа және фермер қожалықтары, жеке кәсіпкерлер үшін жеке басын куәландыратын құжаттардан басқа, салықтарға, несиелер мен несие тарихына, жер мен техникаға, малға, ветеринариялық мәртебеге, жеткізушілермен есеп айырысу шарттарына (ЖЖМ, тұқымдар, қосалқы бөлшектер, тыңайтқыштар және т. б.), бизнес-жоспарға немесе техникалық-экономикалық негіздеме және басқалар.

Осыдан кейін сіз несиені кепілмен қамтамасыз ету туралы құжаттар пакетін жинап, оларды нотариалды куәландыруыңыз керек. Мұның бәрі уақытты қажет етеді. Яғни, егуді алдын ала жоспарлауға, техниканы жаңартуға және сатуға мүмкіндік беретін әмбебап және аз қиындық тудыратын өтінім беру жүйесі әлі де жоқ.