Қазақстанда зейнетақы жарнасы 2025 жылдан бастап өседі

Сурет: inbusiness.kz

23 Желтоқсан, 202414:07 inbusiness.kz

Ықтималдығы жоғары азаматтардың кірістерінен түскен қаражаттың басым бөлігі бюджетті қаржыландыруға жұмсалады. 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап қазақстандықтар Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына (БЖЗҚ) төлемдерді ұлғайтады. Негізгі өсім жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) бойынша болады, онда мөлшерлеме қызметкердің табысының 1,5% - дан 2,5% - на дейін өседі. Қатардағы қазақстандықтар үшін жарналардың қорытынды ставкасы 12,5% - ға дейін өседі (зиянды өндірістерде жұмыс істеген кезде төленетін МКЗЖ-ны есептемегенде), деп хабарлайды inbusiness.kz. 2024 жылғы тәжірибе зейнетақы қорына жаңа ақшаның басым бөлігі Қазақстан бюджетінің тапшылығын қаржыландыруға жұмсалатынын көрсетеді.

Ағымдағы жылдың қаңтар-қазан айларының қорытындысы бойынша МЗЖЖ желісі бойынша 181,9 млрд теңге түсті, бұл БЖЗҚ есептілігінен туындайды. Инвестициялық табыс жылдық 11% немесе 12,6 млрд теңгені құрады. Егер МЗЖ активтерінің орташа айлық өсіміне сүйенетін болсақ, 2024 жылдың қорытындысы бойынша Қорға шамамен 220 млрд теңге жарна түсуі мүмкін. 2025 жылы ставканың 1 пайыздық тармаққа ұлғаюымен жиынтық жарналар жылына 350-400 млрд теңгеге жақындайды.

Тақырып бойынша сілтемелер23 Желтоқсан 2024Қазақстанда интернет-дүкендерден сәлемдемелерді міндетті түрде декларациялау енгізіледі

2024 жылы Қазақстанның Ұлттық Банкі басқарушы ретінде ОПВР шеңберіндегі жинақтардың басым бөлігін ел бюджетіне жіберді. 2024 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша 194 млрд теңгенің 80% - ы Қазақстанның мемлекеттік облигацияларына салынды. Тиісінше, зейнетақы жарналарының өсуінің көп бөлігі де бюджетке түсуі мүмкін.

Бұл ақшаны Ұлттық банк басқа активтермен салыстырғанда тиімсіз басқарады. 2024 жылғы қаңтар-қараша қорытындылары бойынша МЗЖ-дан қалыптастырылған активтердің кірістілігі 12% -. құрады, бұл БЖЗҚ-ның ай сайынғы үзіндісінен туындайды. Осы кезеңде инфляция 7,6% болған кезде нақты кірістілік 4,4% құрады. Міндетті зейнетақы жарналары шеңберінде қалыптастырылған активтер (10%) сол Ұлттық Банктің басқаруымен номиналда 14,85% және нақты мәнде 7,25% кірістілік берді. Басқаша айтқанда, Ұлттық Банк МЗЖ-да МЗЖ-ға қарағанда 65% - ға көп шот тапты. Жеке менеджерлер, сол Halyk Finance тұлғасында, 78% - ға өсті (нақты мәнде 7,81% қарсы 4,4%).

МЗЖ шоттары шартты сипатқа ие, өйткені олар салымшыларға толық тиесілі емес. Мысалы, салымшы қайтыс болған жағдайда жинақтар жақын туыстарына мұраға қалдырылмайды және басқа салымшылар арасында қайта бөлінеді. Сонымен қатар, үкімет азаматтардың өздері үшін ОПВР активтерін басқаруды шектеді. Оларды міндетті немесе ерікті зейнетақы жарналарынан айырмашылығы, үлкен табыс алу үшін жеке сенімгерлік басқаруға беру мүмкін емес.

МЗЖ бойынша жарналар мөлшерлемесі жыл сайын 2028 жылға дейін қоса алғанда 1 пайыздық тармаққа өсіп, 5% деңгейіне жетеді. Азаматтардың табысының ұлғаюымен жарналардың өсуі экспоненциалды түрде жүреді. Бірыңғай жалақы төлемінің құрамында МЗЖ төлеуді таңдаған салық агенттері үшін зейнетақы жарнасының үлесі ағымдағы 6,95% - дан (2024 жыл) 19% - ға (2028 жыл) дейін өседі.

Зейнеткерлер, 1-ші және 2-ші топтағы мүгедектігі бар адамдар, әскери қызметшілер (мерзімді сарбаздардан басқа), арнаулы мемлекеттік органдар мен құқықтық тәртіп органдарының қызметкерлері, еңбек сіңірген жылдары бойынша зейнетақы алушылар, Конституциялық Соттың судьялары (лауазымда болу мерзімінің өтуіне байланысты өкілеттіктері тоқтатылды және отставкадағы судьялар), сондай-ақ 1975 жылдың 1 қаңтарына дейін туылған адамдар.

2024 жылдың 1 желтоқсанына МЗЖ бойынша зейнетақы жинақтарының көлемі 218,8 млрд теңгеге жетті. Ашылған шоттар саны 4,58 млн. құрады, орта есеппен МЗЖ шотында 47,74 мың теңге жинақталған. Өңірлер бөлінісінде жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарының басым бөлігі Алматы (49,5 млрд теңге), Астана (28,5 млрд теңге) және Қарағанды облысына (17,4 млрд теңге) тиесілі болды. Алматы және Ұлытау облыстарында МЗЖ төлеушілер саны аз.