ЭЦҚ, биометрия және басқа технологиялар: қазақстандықтардың жеке деректерін алаяқтардан қалай қорғайды

2021 жылдан бастап Қазақстанда қаржы ұйымдары клиенттерінің жеке деректеріне рұқсатсыз кіруге жол бермеу үшін қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын талаптар кезең-кезеңімен қатаңдатылуда, бұл туралы АРРФР ақпараттық және киберқауіпсіздік департаментінің директоры Роман Перминов айтып берді.

Мәселен, 2021 жылдың сәуірінен бастап микроқаржы ұйымдарында (МҚҰ) қаржылық қызметтерді алу кезінде Клиентті міндетті екі факторлы аутентификациялау және биометриялық сәйкестендіру туралы талаптар енгізілді.

Бұдан әрі 2023 жылдың қазан айында банктер мен МҚҰ ақпараттық жүйелері мен мобильді қосымшаларының ақпараттық қауіпсіздігіне қойылатын талаптар енгізілді. Сонымен, пайдалануға берілгенге дейін де мобильді қосымшалар бастапқы кодтың қауіпсіздігін тексеруге жатады. Бұл ретте қарызды онлайн ресімдеу сервисі мобильді құрылғыда бұзылу немесе қашықтан басқару, нөмірді немесе мобильді құрылғыны өзгерту белгілері болған кезде бұғатталады. Сонымен қатар, халықаралық алаяқтық жағдайларын бұғаттау үшін клиенттің геолокациялық деректері жазылады.

2024 жылы бірқатар өзгерістер болды. Атап айтқанда, ағымдағы жылдың тамыз айынан бастап банктер мен МҚҰ кредиттерді электрондық тәсілмен берген кезде міндетті биометриялық сәйкестендіру енгізілді, сондай-ақ кескіннің түпнұсқалығын тексеру міндеті белгіленді

Несие алған азаматтар қорғалған ба?

Сонымен қатар, жалған несиелер ресімделген азаматтардың құқықтарын қорғау күшейтілді. Мысалы, 2024 жылғы 20 тамыздан бастап кредиторлар алаяқтық кредиттер бойынша тергеу іс-шараларын жүргізудің барлық кезеңіне сыйақы есептеуді және талап-арыз жұмысын тоқтата тұруға міндетті.

Бұл ретте жалған кредиттер бойынша клиентке қойылатын талаптар клиенттің қатысуынсыз алаяқтық тәсілмен қарызды ресімдеу фактісі белгіленген заңды күшіне енген сот шешімі бойынша тоқтатылады.

Осы жылдың 1 қыркүйегінен бастап кредиторлар үшін кредит алудан ерікті түрде бас тартуды белгілеу кезеңінде заңсыз ресімделген азаматтардың кредиттері бойынша үлестерді есептен шығару міндеті де енгізілді.

2025 жылдың қаңтар айынан бастап микрокредит алу үшін биометрияны тексеру және ЭЦҚ бойынша авторизациялау, сондай-ақ банк картасының МҚҰ клиентіне тиесілігін міндетті тексеру қажет болады.

АРРФР мәліметтері бойынша, ағымдағы жылдың бірінші жартыжылдығында қашықтықтан қаржылық қызметтер көрсету кезінде ақпараттық қауіпсіздік талаптарын сақтау тұрғысынан 14 банк пен 4 МҚҰ Құжаттамалық тексерулер жүргізілді. 6 банкке қатысты тексеру нәтижелері бойынша Агенттік қадағалау ден қою шараларын қолданды.