Оқиғалар лентасы

Кеше

23 қараша

22 қараша

Сауалнама

Қарағандыда жол жөндеу сапасына ризасыз ба?

46% Иә. Олар өте жақсы жасайды;(295)
7% Мен сапаға ризамын,бірақ тұрақты кептелістер кедергі келтіреді;(43)
42% Жоқ. Олардың не жаман екенін бірден көруге болады-олар екі жылдан кейін ауысады;(269)
5% Қанша жасасаңыз да, мағынасы болмайды. Тек желге ақша.(33)

Ең төменгі жалақы өспейді екінші жыл: 2025 жылы кім аман қалуы керек

Сурет: inbusiness.kz

22 Қараша, 202421:04 inbusiness.kz

Әлеуметтік бағдарламалар мен жәрдемақыларға жүктеменің артуы ықтимал-қазақстандықтардың көбі мемлекеттік қолдауға мұқтаж болады. Инфляция мен доллар бағамының өсуі қазақстандықтардың өмір сүру деңгейіне тікелей әсер етеді, өйткені тауарлардың көпшілігі импортталады. Деректерге сәйкес ranking.kz. ағымдағы жылы әлеуметтік азық-түлік себеті 5,1% — ға, қызметтер 13,6% — ға, ал коммуналдық төлемдер өткен жылмен салыстырғанда 15,6% - ға қымбаттады. Сонымен қатар, ең төменгі жалақы мөлшері (ЕТЖ) және ең төменгі есептік көрсеткіш (АЕК) 2025 жылдан бастап іс жүзінде сол деңгейде қалып отыр. Неліктен бұлай болып жатқанын корреспондент түсінді inbusiness.kz.

2025 жылдан бастап әлеуметтік төлемдердің жаңа мөлшері келесідей болады:

Тақырып бойынша сілтемелер22 ҚарашаПарламент пен үкімет мемлекеттік қорлардың шығындарын көруі тиіс-Мәулен Әшімбаев

- ең төменгі жалақы мөлшері (ЕТЖ) 2024 жылдағыдай 85 000 теңгені құрайды;
- ең төменгі мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі ағымдағы 28 215 теңгеден 32 360 теңгеге дейін ұлғаяды;
- зейнетақының ең төменгі мөлшері 57 853 теңгеден 62 771 теңгеге дейін өседі;
- айлық есептік көрсеткіш (АЕК) ағымдағы 3 692 теңгенің орнына 3 932 теңгені құрайды;
- әлеуметтік төлемдерді есептеу үшін ең төменгі күнкөріс деңгейі 46 228 теңгені құрайды (қазір 43 407 теңге).

Көріп отырғанымыздай, біз мемлекеттік базалық зейнетақы мен зейнетақының ең төменгі мөлшеріне қосатын бірнеше мың туралы айтып отырмыз, ең төменгі күнкөріс деңгейі де 3,2 мың теңгеге артады.

Егер идеалды түрде, жақсы сценариймен қарасаңыз, АЕК пен ЕТЖ мөлшері ең аз өскеніне назар аудармай, бұл өзгерістер бірқатар факторларға әсер етуі мүмкін.

Ең төменгі жалақы мен зейнетақыны көтеру көптеген азаматтардың, әсіресе ең төменгі төлемдерді алатындардың қаржылық жағдайын жақсарта алады. Базалық әлеуметтік төлемдер мөлшерінің ұлғаюы халықтың осал топтарының өмір сүру деңгейінің жоғарылауына ықпал етуі мүмкін.

Бірақ жалақы мен әлеуметтік төлемдердің өсуі, тіпті осындай тиындық болса да, егер елде тауарлар мен қызметтердің бағасы бірдей қарқынмен өсе берсе, инфляцияның өсуіне әкелуі мүмкін. Жаңа жылдан кейін дәстүр бойынша бұл сөзсіз. Өзгерістер ҚР экономикасы мен халқы үшін оң және теріс салдарға әкелуі мүмкін.

Бұдан басқа, АЕК ұлғаюы жеке табыс салығы, корпоративтік табыс салығы бойынша шегерімдер мөлшерінің, сондай-ақ міндетті зейнетақы төлемдерінің, әлеуметтік аударымдар мен міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға жарналардың шекті сомаларының өзгеруіне әкеп соғады.

Сонымен қатар, АЕК-тің өсуі пропорционалды өсуге әкеледі: айыппұлдар мен алымдар, мемлекеттік баждар, ақшалай түрдегі ставкалар мен төлемдер, әлеуметтік салықты қоса алғанда, салық ставкалары.

Биліктің ең төменгі жалақы мөлшерін (ЕТЖ) бұрынғы деңгейде (85 мың теңге) қалдыру туралы шешімі инфляция, экономиканың жай-күйі, жұмыссыздық деңгейі және басқа да әлеуметтік және экономикалық жағдайлар сияқты әртүрлі экономикалық факторларға байланысты болуы мүмкін.

Өз кезегінде, бұл жағдай ең төменгі жалақы алатын жұмысшылардың сатып алу қабілетінің төмендеуіне әкеледі. Нәтижесінде экономикадағы тұтынудың жалпы деңгейі төмендеуі мүмкін, өйткені халықтың бұл тобында тауарлар мен қызметтерді сатып алуға қаражат аз.

Егер инфляция деңгейі өсіп, ЕТЖ өзгеріссіз қалса, нақты жалақы (яғни инфляцияны ескере отырып) төмендейді. Бұл жұмысшылардың өмір сүру деңгейіне теріс әсер етуі мүмкін.

ЕТЖ-ны бұрынғы деңгейде сақтау қызметкерлердің уәждемесіне де әсер етеді. Мысалы, жұмысшылар кірістің өсуін көрмеген кезде, бұл олардың өнімділігі мен жұмысқа қанағаттануының төмендеуіне әсер етеді. ЕТЖ тоқырау жағдайында жұмыс берушілер "сұр" жалақы төлеуге бейім болуы мүмкін, бұл бейресми жұмыспен қамтуды арттырады және салық түсімдерін азайтады.

Ең төменгі жалақы алатын адамдар үшін ЕТЖ-ны бұрынғы деңгейде қалдыру туралы шешім қаржылық жағдайдың нашарлауына әкелуі мүмкін, әсіресе негізгі тауарлар мен қызметтердің бағасы өсе берсе.

Айтпақшы, мұндай шешім 2022 жылы, ең төменгі жалақы 2021 жылғы деңгейде, 60 мың теңге мөлшерінде және 2020-2019 жылдары (42,5 мың теңге) қалған кезде қабылданды. Қалған жылдары ол өзгерді.

Сурет: inbusiness.kz

Ағымдағы жылдың 1 қарашасына Қазақстанда 76 мың отбасынан 403 мың азаматқа атаулы әлеуметтік көмек тағайындалды. Биыл бұл мақсаттарға мемлекеттік бюджеттен 54,7 млрд. теңге бөлінді.

Еңбек министрлігінің мәліметінше, 2023 жылдың желтоқсанында елімізде кедейлік шегінен төмен тұратын 111 мыңға жуық отбасы (500 мыңнан астам адам) болған. Олардың табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70% - дан азын құрайды, бұл айына 28 мың теңгеден кем баламалы.

Бағаның өсіп келе жатқанын және ЕТЖ 2025 жылға сол деңгейде қалғанын ескерсек, бұл отбасылар ертеңгі күнді айтпағанда, тұрғын үй, тамақтану және медициналық көмек сияқты негізгі қажеттіліктерді қанағаттандыруда қиындықтарға тап болып отыр.

ЕТЖ деңгейі екі жыл бойы өзгеріссіз қалғандықтан, бұл әлеуметтік бағдарламалар мен мемлекеттік жәрдемақыларға жүктемені арттыруы мүмкін - көбірек адамдар мемлекеттік қолдауға мұқтаж болады.